تحلیل روان‌شناسانه رمان زقاق المدق اثر نجیب محفوظ | ||
| نقد ادب معاصر عربی | ||
| مقاله 9، دوره 6، شماره 11، آبان 1395، صفحه 211-235 اصل مقاله (267.99 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| یحیی معروف1؛ مسلم خزلی* 2 | ||
| 1استاد گروه عربی، دانشگاه رازی کرمانشاه | ||
| 2دانشجوی دکترای ادبیّات عرب، دانشگاه رازی کرمانشاه | ||
| چکیده | ||
| زقاق المدق یکی از رمان‌های معروف نجیب محفوظ است که در آن حوادث مربوط به زمان جنگ جهانی دوم به تصویر کشیده شده است. در این رمان شخصیتهای متفاوتی وجود دارند که از طبقات اجتماعی مختلفی هستند. این جستار برآن است بر‌اساس اصول نقد روانشناسی و نظریه‌های شخصیت به تحلیل ادبی-روانشناسی این رمان بپردازدوگونه‌های شخصیتی این رمان و ویژگی‌های خاص آن‌ها را واکاوی و هدف نجیب محفوظ از خلق چنین شخصیت‌هایی را بیان کند. این نوشتار بر اساس شیوۀ توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است.اینگفتار در‌صدد پاسخ به این پرسش‌ها نیز هست: هدف «نجیب محفوظ» از خلق چنین گونههای شخصیتی چیست؟. چه عواملی در ساخت و شکلگیری شخصیتهای این رمان تأثیر بیشتری دارند؟. کشمکش دنیای درونی «حمیده» چگونه شکل می‌گیرد و نتیجۀ آن چیست؟. عوامل گرایش «حسین کرشه» به حس برتری طلب انتقام جویانه چیست و سرانجام او چگونه است؟. رفتارهای ناهنجار و دیگر آزار «زیطه» به چه شکل‌هایی نمود می‌یابند؟. رفتارهای پارانوییدی «سلیم علوان» چگونه بروز می‌کنند و چه تأثیری بر زندگی او دارند؟ بر اساس یافته‌های پژوهش نجیب محفوظ در این رمان به مسائل روانی و شخصیتی بسیار توجه کرده است. او با خلق گونههای شخصیتی مختلف فضای ناگوار اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی جامعۀ مصر در دهه سی میلادی و جنگ جهانی دوم را به نمایش می‌گذارد و مشکلاتی را که مردم این جامعه با آن درگیر هستند به خواننده منتقل می‌کند و بازتاب این شرایط نامساعد را در قالب شخصیتهای رمان نشان می‌دهد. شخصیتهای این رمان همگی دچار فرجام ناخوشایندی می‌شوند که متأثر از وضعیت بحرانی این دوران است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تحلیل روانشناسی؛ نجیب محفوظ؛ رمان زقاق المدق | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Psychological Criticism of Najib Mahfooz “Zoghagh almadagh” Novel | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Yahia Marof1؛ Moslem Khazali2 | ||
| 1Professor, Arabic language and literature Department, Razi University of Kermanshah | ||
| 2Ph.D student of Arabic Language and Literature, Razi University of Kermanshah | ||
| چکیده [English] | ||
| Zoghagh Almadagh is one of the most prominent novels by Najib Mahfooz in which the events concerning World War II are depicted. In this novel, there are various characters belonging to a variety of social classes. This study aims to offer a literary-psychological analysis of this novel in line with the principles of psychological criticism. It pursues to analyze the characterization varieties of the novel along with their special features and further state the purpose of Najib Mahfooz for creating such personality types. This study is a descriptive-analytic reserach attempting to address these questions: What is the aim of "Naghib Mahfouz" behind the creation of such personality types? What factors are more effective in building and shaping the characters of this novel? How are Hamida’s inner world conflicts formed and what are the consequences? What are the factors leading Hussain Kersha to the superiority sense of revenge and what happens in the end? How are the abnormal and sadistic behaviors of Zita reflected? How do the Salim Alwan’s paranoid behaviors emerge and what effect do they leave on his life? Based on the study findings, Najib Mahfooz has mostly delved into the personality and psychological issues in this novel. He portrays the unpleasant social, economic and cultural situations in the Egyptian society in 1930s and World War II by creating various character types and conveys the problems faced by the people to the readers the reflection of which can be observed within the novel characters. All the characters face an unfavorable destiny rooted in the critical situation of their life period. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Najib Mahfooz, Zoghagh Almadagh, Psychological Criticism, novel | ||
| مراجع | ||
|
-انجلر، باربرا (1411ه.ق)، مدخل إلی نظریات الشخصیة، ترجمة: فهد بن عبدالله بن دلیم، مکة، مطبوعات نادی الطائف الأدبی. -ایگلتون، تری (1368ه.ش)، پیش درآمدی بر نظریه ادب، ترجمه: عباس مخبر، چاپ اوّل، تهران، شرکت نشر مرکز. -البحیری، عبدالرقیب احمد (1987م)، الشخصیة النرجسیة، دراسة فی ضوء التحلیل النفسی، الطبعة الأولی، دارالمعارف. -الجابر، الجابر عبدالحمید (1411ه.ق)، نظریات الشخصیة، البناء، الدینامیات، النمو، طرق البحث، التقویم، القاهرة، دار النهضة العربیة. -خریستو، نجم(1991م)، فی النقد الأدبی و التحلیل النفسی، بیروت، دارالجیل. -روبنسون، بول أ (2004م)، الیسار الفرویدی، ترجمة: عبده الریس، مراجعة و تقدیم: ابراهیم فتحی، الطبعة الأولی، القاهرة، المجلس الأعلمی للثقافة. -روحی الفیصل، سمر (1995م)، بناء الروایة العربیة السوریة، دمشق، اتحاد الکتاب العرب. -سعدون حیدر، أسعد (2011م)، الفضاء القصصی عند صبحی فحماوی، اللاذقیة، دار الحوار. -شولتز، دوآن، الن، سیدنی (1385ه.ش)، نظریه‌های شخصیت، چاپ نهم، مؤسسه نشر ویرایش. -عباس، فیصل (1996م)، التحلیل النفسی و الاتجاهات الفرویدیة، المقارنة العیادیة، الطبعة الأولی، بیروت، دار الفکر العربی. -عبدالمحسن، محمد محسن (2011م)، البنیة السردیة فی روایة صبحی فحماوی، سوریا، دار الحوار. -عبدالجبار الجبوری، محمد محمود (لا التاریخ)، الشخصیة فی ضوء علم النفس، اربیل، وزارة التعلیم العالی و البحث العلمی، جامعة صلاح الدین. -عیلان، عمر(2010م)، النقد العربی الجدید، بیروت، الدار العربیة للعلوم. -فرزاد،عبدالحسین (1388ه.ش)، دربارۀ نقد ادبی، چاپ پنجم، تهران، نشر قطره. - فروید، سیجموند (1409ه.ق)، الکفّ، العرض و القلق، ترجمه: محمد عثمان نجاتی، الطبعة الرابعة، بیروت، دار الشروق. -کریمی، یوسف (1389ه.ش)، روانشناسی شخصیت، چاپ چهاردهم، تهران، نشر ویرایش. -گنجی، حمزه (1383ه.ش)، روانشناسی عمومی، چاپ27، تهران، ساوالان. -لازاراوس، ریتشارد (1985م)، الشخصیة، ترجمه: سید محمد غنیم، الجزائر، دیوان المطبوعات الجامعیة. -محمودیان، نورالدین (1363ه.ش)، روانشناسی کج اندیش‌ها، چاپ اوّل، تهران، مؤسسه مطبوعاتی عطائی. -محفوظ، نجیب (1990م)، المؤالفات الکاملة، ج1، الطبعة الأولی، بیروت، مکتبة. -الموسی،أنورعبدالحمید (2011م)، علم النفس الأدبی؛ الطبعة الأولی، بیروت، دارالنهضة العربیة. -میر صادقی، جلال (1382ه.ش)، ادبیات داستانی (قصه، رمانس، داستان کوتاه، رمان)، تهران، سخن. -هوبر، وینفرد (1999م)، مدخل إلی سیکولوجیة الشخصیة، ترجمة: مصطفی عشوی، الجزائر، دیوان المطبوعات الجامعیة. - یونسی، ابراهیم (1379ه.ش)، هنر داستان نویسی، تهران، نگاه. -Hansenne, M. (2003). Psychologiesde la personalities.Bruxelles: Editions de Boeckuniversite.
-Pervin, L.A & John, O.P. (2005)La personalities de la theories' a la recherché. Adaption Française, Nadeau L & al. Bruxelles: Boeck
-خزلی، مسلم، گودرزی لمراسکی، حسن (1393ه.ش)، نقد روان شناسی اشعار عمرو بن کلثوم و عنترة بن شداد، مجله لسان مبین، سال ششم، دوره جدید، شماره هفدهم، صص62-89. -خواجه پور، فریده، علامی، ذوالفقار (1392ه.ش)، شخصیت و شخصیت پردازی در رمان نخلها و آدمها، مجله فنون ادبی، سال پنجم، شماره2 (پیاپی9) صص109-122. -معروف، یحیی، خزلی، مسلم (1392ه.ش)، نقد روانشناسی شخصیت در اشعار متنبّی، مجله ادب عربی، دانشگاه تهران، شماره2، سال5، صص193-215. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,363 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,941 |
||