ارزش‌گذاری کمّی اکوسیستم‌های گیاهی مناطق خشک با مدل ارزیابی خدمات اکوسیستمی (ESEM) | ||
| خشک بوم | ||
| دوره 14، شماره 1، فروردین 1403، صفحه 173-186 اصل مقاله (1.44 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.29252/aridbiom.2025.22217.2031 | ||
| نویسندگان | ||
| کمال ایمانیان نجف‌آبادی1؛ کاظم کمالی* 2؛ حمید سودایی‌زاده2؛ محمد زارع2 | ||
| 1دانشجوی دکتری گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران | ||
| 2دانشیار گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران | ||
| چکیده | ||
| کارکرد‌‌های اکوسیستم گیاهی شامل چهار دسته خدمات تولیدی، تنظیمی، پشتیبانی و فرهنگی است. تاکنون روش‌های مختلفی برای ارزیابی یا ارزش‌گذاری پولی خدمات اکوسیستم ارائه شده است. با این حال، خلأ روشی که به طور همزمان همه خدمات اکوسیستم را ارزیابی کند، احساس می‌شد و بنابراین یک مدل جدید ارزیابی خدمات اکوسیستم ارائه گردید. این یک مدل ترکیبی از گروه مدل‌های شاخصی-عددی است که کلیه خدمات ارائه شده توسط اکوسیستم را که بر رفاه انسان تأثیر می‌گذارد به عنوان معیار اصلی و چهار خدمت اکوسیستمی را به عنوان معیار فرعی ارزیابی خواهد کرد. زیرمجموعه‌های هر یک از معیارهای فرعی به عنوان شاخص‌های مدل ارزیابی می‌شوند (سه خدمات تولیدی: غذا، دارو، چوب یا الیاف؛ شش خدمات تنظیمی: ترسیب کربن، کنترل رواناب و سیل، تنظیم ریز‌‌‌‌‌‌اقلیم، گرده‌افشانی، کنترل بیولوژیک، و کیفیت خاک؛ دو خدمات پشتیبانی: حفاظت از تنوع زیستی و چرخه مواد مغذی؛ سه خدمت فرهنگی: ارزش‌های زیبایی‌شناسی، تفریح و گردشگری، آموزشی و پژوهشی). به منظور امتیازدهی به شاخص‌ها، شاخص‌های نیابتی طراحی شد که به عنوان چک لیست ارزیابی سریع (RAC) برای امتیازدهی هر شاخص مورد استفاده قرار گرفت. امتیاز هر شاخص از میانگین حسابی شاخص‌های نیابتی مربوط، و امتیاز هر زیر‌معیار از میانگین هندسی شاخص‌های مرتبط، و امتیاز نهایی معیار اصلی نیز از میانگین هندسی همه زیرمعیارها به‌دست آمد. دامنه امتیازات مدل از 0 تا 4 و در چهار درجه طراحی شد. ابتدا جداول امتیازدهی 43 شاخص نیابتی برای تمامی 158 گونه مورد مطالعه طراحی شد. سپس بازدیدهای میدانی و امتیازدهی شاخص های نیابتی انجام شد. در نهایت، داده‌ها با تجزیه و تحلیل آماری به دست آمد. امتیاز چهارده خدمات اکوسیستمی برای هر 158 گونه مورد مطالعه محاسبه شد، و با مقایسه نمرات مدل ارزیابی خدمات اکوسیستمی (ESEM)، بهترین گونه از نظر چهارده خدمات اکوسیستمی رتبه‌بندی می‌شوند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پایش کمّی؛ خدمات اکوسیستم؛ مزایای اکولوژی؛ گونه‌های مفید؛ گونه گیاهی مناسب | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Quantitative assessment of arid biome plant ecosystems with Ecosystem Services Evaluation Model (ESEM) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Kamal Imanian Najafabadi1؛ Kazem Kamali2؛ Hamid Sodaizadeh2؛ Mohammad Zare2 | ||
| 1Ph.D. Student, Department of Arid and Desert Management, Faculty of Natural Resources and Desertology, Yazd University, Yazd, Iran | ||
| 2Associate Professor of the Department of Arid and Desert Management, Faculty of Natural Resources and Desertology, Yazd University, Yazd, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Plant ecosystem functions include four categories provisioning, regulating, supporting, and cultural services. So far, various methods have been proposed for evaluating or monetary valuation of ecosystem services. However, the void of a technique that can simultaneously assess all ecosystem services was felt, and thus a new ecosystem service evaluation model was presented. This model is a composite index from the group of indices-numerical models. This model evaluated all the services provided by the ecosystem, which affect human well-being, as the main criterion, and the four ecosystem services as secondary criteria. The sub-divisions of each of the sub-criteria are evaluated as indicators of the model (Three provisioning services: food, medicine, wood, or fibers; Six regulating services: carbon sequestration, runoff and flood control, microclimate regulation, pollination, biological control, and soil quality; Two supporting services: biodiversity conservation, and nutrient cycling; Three cultural services: aesthetics, entertainment and tourism, educational, and research aspects). To score the indicators, proxy indicators were designed and used as a Rapid Assessment Checklist (RAC) to score each index. The score of each index was obtained from the arithmetic mean of the related proxy indices, the score of each sub-criterion was obtained from the geometric mean of associated indicators, and the final score of the main criteria was also obtained from the geometric mean of all sub-criteria. The range of the model’s scores was designed from 0 to 4, in four degrees. First, scoring tables of 43 proxy indicators for all 158 studied species were created. Then field visits and scoring of proxy indicators were done. Finally, the data was obtained by statistical analysis; and the score of fourteen ecosystem services was calculated for each of the 158 studied species. By comparing the scores of the Ecosystem Service Evaluation Model (ESEM), the best species are ranked in terms of fourteen ecosystem services. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Quantitative monitoring, Ecosystem services, Ecological benefits, Beneficial species, Right plant species | ||
| مراجع | ||
|
[1]. Ameer Abbas, J. A. (2022). Assessment of land sensitivity to desertification for Al Mussaib project using MEDALUS approach. Caspian Journal of Environmental Sciences, 20(1), 177-196. doi: 10.22124/cjes.2022.5415
[2]. Chen yan, W. (2006). Assessing the services and value of green spaces in urban ecosystem: A case of Guangzhou city. PhD thesis, University of Hongkong.
[3]. Dagmar, S., Viera S., Ladislav, B. (2020). Interactive Experimental garden-a platform for lifelong and research in innovating planting design .Plants in urban areas and landscape, 35–42. doi: 10.15414/PUAL/2020.35-42
[4]. Ervin, D., Vickerman, S., Ngawhika, S., Beaudoin, F., Hamlin, S., Dietrich, E., Manson, P., & Schoenen, J. (2014). Principles to Guide Assessments of Ecosystem Service Values, first revised edition. Portland, Oregon: Cascadia Ecosystem Services Partnership, Institute for Sustainable Solutions, Portland State University.
[5]. Federal Emergency Management Agency (2020). FEMA Ecosystem Service Value Updates. Report US department of homeland security, June 2022, 195 Pages.
[6]. Jahan Nur, I., Motaleb, H., Tania, H., Tasnia, F., Sazedatur, R., Benazir, I., Mdgholam, J., & Mdforhad, H. (2022). Evaluation of ecosystem services of rooftop gardens in Dhaka, Bangladesh. Current Research in Environmental Sustainability, 4, 100166. doi: 10.1016/j.crsust.2022.100166
[7]. Haridasan, K., Ganesh Babu, N. M., Bhatti, R. D., Unnikrishnan, P. M., Harirammoorthy, G. (2017). Gardening and landscaping options with medicinal plants. ResearchGate publishers, India.
[8]. Kahveci, H., & Acar, C. (2022). Determination of selection criteria of plants in urban coastal landscapes: An example of the eastern black sea coast, Turkey. Forestist, 72(2), 165-174. doi: 10.5152/forestist.2021.21019
[9]. Millennium Ecosystem Assessment (2005). Ecosystems and Human Well-being: Synthesis, Island Press, Washington, D.C.
[10]. Secretariat of the Convention on Biological Diversity (2004). The Ecosystem Approach, (CBD Guidelines) Montreal: Secretariat of the Convention on Biological Diversity. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 208 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 99 |
||