جامعه ایرانی در منازعه سنت و تجدد: گسست در عین تداوم | ||
| تداوم و تغییر اجتماعی | ||
| مقاله 2، دوره 1، شماره 2، آذر 1401، صفحه 217-228 اصل مقاله (429.04 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jscc.2022.2795 | ||
| نویسنده | ||
| ابوالفضل مرشدی* | ||
| استادیار بخش مرد‌م‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران | ||
| چکیده | ||
| زمینه و هدف: بحث گذر از سنّت به تجدّد در قرن بیستم به‌ویژه از سوی برخی از متفکّرین مغرب‌زمین پی‌گرفته شد و به شکل‌گیری منازعة نظری بین مدافعان نظریة «گسست سنّت و تجدّد» و مدافعان نظریة «تداوم سنّت و تجدّد» منجر شد. با ورود و گسترش تجدّد در ایران، این منازعه به ایران نیز کشیده شد که مقالة حاضر تحلیلی است بر این منازعات متأخر در ایران. روش و داده‌ها: مقاله با روش اسنادی و با رویکرد تحلیلی سه موضع نظری براساس مدل «گسست در عین تداوم»، در جدال میان سنّت و تجدّد را به‌مداقه گذاشته است. یافته‌ها: در ایران، جدال میان سنّت و تجدّد قابل تفکیک در سه موضع است: 1) دسته‌ای که انحلال مسأله سنّت و تجدّد را مطرح می‌کنند و از ضرورت کنار نهادن گفتمان سنّت و تجدّد، بویژه در علوم اجتماعی در کشور ما، سخن می‌گویند؛ 2) دسته‌ای که از بحران تجدّد در ایران سخن می‌گویند و بر ضرورت شکل‌گیری «غرب‌شناسی» برای ایجاد سنّت مستقل اندیشه اجتماعی تأکید می‌کنند؛ و 3) دسته سوم سنّت در ایران را دچار بحران ارزیابی می‌کنند و ضرورت طرد «ایدئولوژی‌های جامعه‌شناسانه» در ایران را مطرح می‌سازند. بحث و نتیجه‌گیری: در جامعة ما که تجدّد از بیرون تحمیل شده، مواجهه سنّت و تجدّد به صورت «گسست صرف» نمایان شده است. برای گذر از این وضع، لازم است با «پرسش از سنتِ خود» به فعّال‌کردن و باروری ظرفیت‌ها و امکانات نقادانة سنّت پرداخت تا در نهایت، به «فراهم‌کردن تحوّل در درون سنّت» و تحقق الگوی «گسست در عین تداوم» رهنمون شود. پیام اصلی: متفکران هر جامعه می‌بایست ضمن بازاندیشی در سنّت جامعة خود و سنجش منطق معرفتی آن، تجدّد را به عناصر معرفتی و فرهنگی جامعه خود و به پدیده‌ای درون‌زاد تبدیل کنند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سنّت؛ تجدّد؛ گفتمان؛ نظریة گسست؛ نظریة تداوم؛ نظریة گسست در عین تداوم | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Iranian Society between Tradition and Modernity: The Coexistence of Continuity and Discontinuity | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Abolfazl Morshedi | ||
| Assistant Professor, Department of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Background and Aim: The transition from tradition to modernity has been an important issue for many social thinkers since the rise of modernity in the West, and sociologists have proposed duals such as "Gemeinschaft and Gesellschaft", "Feudal and capitalist society", "mechanical solidarity versus organic solidarity" and "traditional society versus modern society" to explain it. This issue was fundamentally pursued in the twentieth century, especially by some Western thinkers, to the point where a theoretical conflict emerged between the proponents of the "continuity between tradition and modernity" and the proponents of the "discontinuity between tradition and modernity". With the arrival and spread of modernity in Iran, the scope of this conflict has been extended among scholars. Methods and Data: Using documentary methods and analytical approach, the article highlights three theoretical positions based on the "discontinuity while continuity" model in the conflict between tradition and modernity. Findings: Three theoretical positions in the debate between tradition and modernity in Iran are separated by analytical method. 1) The group that propose the dissolution of the issue of tradition and modernity and talk about the necessity of setting aside the discourse of tradition and modernity, especially in social sciences in our country. 2) The group that talk about the crisis of modernity in Iran and emphasize the necessity of forming "Occidentalism" to create an independent tradition of social thought. 3) and the third group that assess the crisis in "tradition" in Iran and point out the necessity of rejecting "sociological ideologies" in Iran. Results: In this article, the views of three of Iran's late social theorists are introduced and analyzed, and an attempt is made to find a solution to the conflict between tradition and modernity in Iran based on the model of "discontinuity while continuity". Key Message: Thinkers of each society should, while rethinking the tradition of their society and critique its epistemological logic, turn modernity into the epistemic and cultural elements of their society and into an endogenous phenomenon. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Tradition, Modernity, Discourse, Continuity, Discontinuity | ||
| مراجع | ||
|
اشتراوس، لئو (1387). فلسفه سیاسی چیست؟، (ترجمة فرهنگ رجایی)، تهران: انتشارات فرهنگی و علمی، چاپ سوم.
توفیق، ابراهیم (1390). جامعة دوران گذار و گفتمان پسااستعماری: تأمّلی در بحران علوم اجتماعی در ایران، مجلة جامعه‌شناسی ایران، دوره دوازدهم، 1و 2.
توفیق، ابراهیم (1396). دربارة نظام دانش، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
سعید، ادوارد (1978) شرق‌شناسی، (ترجمة عبدالرحیم گواهی)، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
طباطبایی، سیدجواد (1379). ابن‌خلدون و علوم اجتماعی، چاپ دوم، تهران: طرح نو.
طباطبایی، سیدجواد (1382). جدال قدیم و جدید، تهران: نشر نگاه معاصر.
طباطبایی، سیدجواد (1386الف). زوال اندیشه سیاسی در ایران، تهران: کویر.
طباطبایی، سیدجواد (1386ب). مکتب تبریز و مبانی تجدّدخواهی، تهران: انتشارات ستوده.
طباطبایی، سیدجواد (1388). درآمدی بر تاریخ اندیشة سیاسی در ایران (ویراست جدید)، چاپ دهم، تهران: انتشارات کویر.
فیرحی، داود (1386). قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام، چاپ ششم، تهران: نشر نی.
فیرحی، داود (1387). نصوص دینی و فلسفة سیاسی، متن سخنرانی در نشست «بررسی میزان تأثیرپذیری فیلسوفان مسلمان از قرآن و سنّت»، به نقل از سایت فیرحی به آدرس: http://www.feirahi.ir/?article=134.
فیرحی، داود (1389). دین و دولت در عصر مدرن: دولت اسلامی و تولیدات فکر سیاسی (جلد اول)، تهران: رخداد نو.
فیرحی، داود (1390). آخوند خراسانی و امکانات فقه مشروطه، کنگرة بین‌المللی آخوندخراسانی، به نقل از سایت فیرحی به آدرس: http://www.feirahi.ir/?article=172.
فیرحی، داود (1393). سخنرانی در جلسه نقد و بررسی آثار و اندیشه‌های دکتر سیدجواد طباطبایی (.aspx358-http://gadim-va-jadid.blogfa.com/post).
کاسیرر، ارنست (1389). فلسفة روشنگری، (ترجمة یدالله موقن)، چاپ دوم، تهران: انتشارات نیلوفر.
کاسیرر، ارنست (1391). فرد و کیهان در فلسفة رنسانس، (ترجمة یدالله موقن)، تهران: نشر ماهی.
کچوییان، حسین (1385). نظریه‌های جهانی‌شدن و دین، تهران: نشر نی.
کچوییان، حسین (1389). تجدّدشناسی و غرب‌شناسی؛ حقیقت‌های متضاد، تهران: انتشارات امیرکبیر.
نیکفر، محمدرضا (1374). در ضرورت "تَهافُت" دیگر، نشریه نگاه نو، شماره 25، صص 127-131
Blumenberg, Hans (1983) The Legitimacy of the Modern Age, Cambridge, MA: MIT Press Blumenberg, Hans (1987) Genesis of the Copernican World, Cambridge, MA: MIT Press Cassirer, Ernest (2000) The Individual and the Cosmos in Renaissance Philosophy. Translated with an introduction by Mario Domandi. New York: Dover Publications Foucault, Michel (2005). Order of Things: An Archaeology of the Human Sciences, London and New York: Rutledge Press Löwith, Karl (1949). Meaning in History: The Theological Implications of the Philosophy of History, Chicago: University of Chicago Press Schmitt, Carl (2005). Political Theology: Four Chapters on The Concept of Sovereignty, translated by George Schwab, Chicago: The University of Chicago Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 574 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 536 |
||