برساخت اجتماعی خودزنی در بستر تغییرات نظام آموزشی: مطالعه‌ای کیفی در بین دانش‌آموزان دختر یزدی | ||
| تداوم و تغییر اجتماعی | ||
| مقاله 8، دوره 1، شماره 2، آذر 1401، صفحه 311-330 اصل مقاله (618.78 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jscc.2022.2712 | ||
| نویسندگان | ||
| هانیه‌سادات حسینی فتح‌آبادی1؛ علی روحانی* 2؛ زهرا نادری نوبندگانی3 | ||
| 1دانش‌آموخته کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران | ||
| 2دانشیار دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران | ||
| 3استادیار دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه یزد، یزد، ایران | ||
| چکیده | ||
| زمینه و هدف: نظام آموزشی در سال‌های اخیر با چالش‌های کارکردی/معرفتی مهمی مواجه شده و بسیاری از نوجوانان در مدارس در مواجهه با این چالش‌ها ناهنجاری‌های خاصی از خود نشان می‌دهند. از جمله این ناهنجاری‌های درحال رشد، خودجرحی یا همان خودزنی است. هدف پژوهش حاضر بررسی برساخت این پدیده در بسترهای آموزشی موجود است. روش و داده‌ها: در این پژوهش از رویکرد کیفی و روش نظریه زمینه‌ای با استراتژی اشتراوس و کربین 23 نفر از دانش‌آموزان دختر دبیرستانی شهر یزد انتخاب شدند و مصاحبه‌های عمیقی در مورد خودزنی در بستر مسائل آموزشی انجام شد. داده‌ها با 20 مقوله اصلی و یک مقوله هسته در مدل پارادایمی ارائه شدند. یافته‌ها: نتایج نشان داد مقولاتی همانند فوبیای نهادی نظام آموزشی، قدرت سراسر بین مدرسه، هدایت تحمیلی والدین، بی‌اعتمادی به نظام آموزشی مدرسه، عدم همراهی والدین، تحقیر شخصیتی، بیهوده‌پنداری آموزشی، جو کسل‌کنندۀ مدرسه، تبعیض آموزشی و مواردی از این دست به ظهور استرس هنجاری هژمونیک پایدار منجر می‌شوند. نتیجه‌گیری: در پاسخ به این استرس‌های هنجاری هژمونیک، دانش‌آموزان راهبردهای خاصی پیش می‌گیرند که از جمله آنها خودزنی و آسیب‌رسانی به خود، ترجیح اشتغال بر آموزش و همنشینی افتراقی است. پیام اصلی: نظام آموزشی فشارهای اجتماعی و روانی بر دانش‌آموزان وارد می‌کند و دانش‌آموزان دچار تنش‌ها و استرس‌های فردی/اجتماعی می‌شوند که یکی از پیامدهای درحال‌رشد آن خودزنی است. در واقع برای نوجوانان، خودزنی راهی است برای فرار از مشکلات زندگی، مشکلات فردی و یا بین‌فردی. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بسترهای آموزشی؛ استرس پایدار؛ خودزنی؛ دانش‌آموزان دختر دبیرستانی؛ یزد | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Social Construction of Self-harm in the Changing Context of Educational System: A Qualitative Study of Female Students in the City of Yazd, Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hanie Sadat Hosseini Fathabadi1؛ Ali Ruhani2؛ Zahra Naderi Nobandegani3 | ||
| 1M.A. in Social Sciences Research, Yazd University, Yazd, Iran | ||
| 2Associate Professor, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran | ||
| 3Assistant Professor, Faculty of Psychology, Yazd University, Yazd, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Background and Aim: The education system has faced significant functional/cognitive challenges in recent years, and many adolescents in schools face certain abnormalities in the face of these challenges. Among these abnormalities is self-harm. The main purpose and question of the present study is how the existing educational contexts construct this phenomenon. Methods and Data: In the present study, the qualitative approach and grounded theory method with Strauss and Corbin strategy were used and theoretical sampling continued until the data saturation. 23 high school female students in Yazd were selected and interviewed in depth about self-harm in the context of educational issues. Findings: The collected data were analyzed using open, axial and selective coding and presented in the form of story line (including 20 main categories and one core category) and paradigmatic model. The results of this study showed categories such as institutional phobia from educational system, wide power of schools, imposed parental guidance, distrust to school educational system, lack of parental support, personality humiliation, educational misconception, dull school atmosphere, educational discrimination and the other categories leads to the emergence of persistent hegemonic normative stress. Conclusion: In response to this phenomenon, adolescents in the school education system show certain functions, including self-harm, preference for employment over education and companionship with peers that these strategies make some consequences including academic decline and boredom, neurosis and physical ugliness. Key Message: Educational system has socio-psychological pressure on students and lead them to multi-dimensional stresses one of which is increasing self-harming. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Educational contexts, Sustained stress, Self-harm, High school female students, Yazd | ||
| مراجع | ||
|
اسفندیار، عادل (1397). بررسی جرم‌شناسی پدیده خودزنی و علل گرایش به آن، پایان‌نامه برای اخذ درجه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود: دانشکده علوم انسانی.
اسلامی، احمدعلی؛ غفرانی‌پور، فضل اله؛ غباری بناب، باقر؛ شجاعی‌زاده، داود؛ امین شکروی، فرخنده؛ قاضی طباطبائی، محمود (1389). یک الگوی نظری مبتنی بر نظریه رفتار مشکل برای تبیین رفتارهای مشکل: تمرکز بر نقش میانجی عوامل روانی، اجتماعی، مطالعات امنیت اجتماعی، 81-59.
افراسیابی، حسین؛ دهقانی دارامرود، رقیه (1396). بازنمایی خانواده نابسامان از نگاه زنان درگیر طلاق در شهر یزد. جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 4(10)، 230-211.
بادله، مرتضی؛ فتحی، مهدی؛ آقامحمدیان شعرباف، حمیدرضا؛ بادله، محمدتقی؛ استادی، نقی (1392). ﻣﻘﺎﯾﺴﻪی ﻣﯿﺰان اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﻫﯿﭙﻨﻮﺗﺮاﭘﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽرﻓﺘﺎری ﮔﺮوﻫﯽ و درﻣﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﯽرﻓﺘﺎری ﮔﺮوﻫﯽ ﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن. اصول بهداشت روانی، سال 15 (3)، 204-194.
بهرامی ارامی، مریم؛ آهنگری، الهه (1397). اثر بخشی آموزش شادکامی بر کاهش استرس و رفتارهای خودآسیب‌رسان دختران مقطع متوسطه اول شهر کاشمر، مطالعات پلیس زن، سال دوازدهم- شماره 28: صص38-23.
پوریوسفی، حمید (1384). بررسی میزان، علل و انگیزه‌های خودکشی در ایران و جهان. فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 5، صص: 17-1.
پیمان نیا، بهرام؛ حمید، نجمه؛ مهرابی‌زاده هنرمند، مهناز؛ علیلو، مجید محمود ( 1397). اثر بخشی رفتار درمانی دیالتیک مبتنی بر آموزش مهارت‌ها به خانواده و فرزند بر تکانشگری و کیفیت زندگی دختران دارای رفتارهای خود جرحی، پژوهش توانبخشی در پرستاری، دوره 4- شماره 3: صص 16-8.
حسینی، سیده‌سحر (1397). شناسایی علل خودزنی دختران نوجوان در بافت فرهنگی- اجتماعی شهرکرمانشاه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مشاوره گرایش مدرسه، دانشگاه رازی: دانشکده علوم اجتماعی.
حیدری، مرضیه (1397). بررسی اثربخشی ذهن آگاهی بر کاهش میزان نشانه‌های خودزنی و تغییر الگوی امواج مغزی در دانش‌آموزان دختر دارای رفتار آسیب‌رسان به خود در شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته روانشناسی گرایش بالینی، دانشگاه پیام‌نور واحد تهران جنوب.
خانی‌پور، حمید (1393). رفتارهای خودآسیب‌رسانی در نوجوانان: ماهیت، احتمال خودکشی، نقش عوامل روانشناختی و همسالان، رساله دکتری روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
خانی‌پور، حمید؛ برجعلی، احمد؛ گلزاری، محمود؛ فلسفی‌نژاد، محمدرضا، حکیم شوشتری، میترا (1392). خودآزاری در نوجوانان بزهکار و نوجوانان با سابقه اختلالات خلقی: یک پژوهش کیفی. تحقیقات کیفی در علوم سلامت، سال 2، شماره 3: صص 206-195.
زارع شحنه، زینب؛ مسیبی داریانی، پریا (1398). رفتارهای خودآسیب رسانی و احتمال خودکشی در نوجوانان و میزان تأثیر عوامل شناختی و همسالان بر روی آنها، سومین همایش ملی روانشناسی، تعلیم و تربیت و سبک زندگی، 14-1.
ساروخانی، باقر (1385). ساخت قدرت در خانواده و مشارکت اجتماعی. پژوهش زنان، شماره 50: صص 29-2.
ستوده، هدایت ا... (1393). آسیب‌شناسی اجتماعی (جامعه شناسی انحرافات)، انتشارات آوای نور، تهران.
شهابی، سیده سارا؛ فتحی آذر، اسکندر؛ جعفری، علی (1395). نقش نظام آموزشی در مواجهه با آسیب‌های پیش روی دانش آموزان در ارتباط با تعامل آن ها با فضای مجازی. مطالعات علوم اجتماعی ایران، شماره پنجاه و یکم، 32-19.
ظهیری، هوشنگ؛ فتحی، سروش (1390). مدیریت خانواده در نظریه‌های جامعه‌شناسی در مقایسه با نظریۀ علامۀ طباطبائی، پژوهش‌نامه قرآن و حدیث، 119-99.
فاطمی، داوود؛ رحیمی، عارف؛ سعادتی، موسی؛ عباسزاده، محمد (1395). بررسی نقش خانواده در بزهکاری فرزندان (موردمطالعه: نوجوانان پسر شهر زنجان). پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال پنجم، شماره پیاپی 14، شماره سوم، صص 50-35.
فرحبخش، کیومرث (1399). خودزنی در دانش آموزان و نقش معلم در کاهش آن. رشد معلم، دوره 38، شماره 7. 27-24.
مردی‌نیا، محسن؛ مسکینی، علی؛ میرزمانی، سیدشهرام (1397). بررسی مقایسه فراوانی خودکشی و خودزنی در ناویان و کارکنان وظیفه نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران، پنجمین همایش ملی وسومین همایش بین‌المللی طب پیشگیری، بهداشت، امداد و درمان دریایی بر روی شناورهای سطحی و زیرسطحی، 6 تا 9 اسفندماه 1397- بندرعباس.
مرگان، الهام؛ جاویدان، لیدا (1395). نقش مدرسه و معلّمان در کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی. اولین کنفرانس بین‌المللی نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی و مطالعات اجتماعی ایران، تهران 1395.
مظلومی محمودآبادی، سیدسعید؛ ذوالقدر، راضیه؛ میرزایی علویجه، مهدی؛ حسن بیگی، افسانه (1390). بررسی رابطه بین استرس مزمن و کیفیت زندگی دانش آموزان دختر دبیرستانی در شهر یزد در سال 1389. فصلنامه دانشکده بهداشت یزد، شماره دوم، 10-1.
مهدی‌نژاد، فریبا؛ مهدی نژاد، فریده؛ خلیلی صدرآباد، افسر (1396). نقش نهاد آموزش و پرورش در پیشگیری و کنترل آسیب‌های اجتماعی با تأکید بر نقش معلم. اولین همایش علوم اجتماعی، روانشناسی و علوم تربیتی، 25/3/1396، تهران 1396.
هادی خامنه، اعظم (1392). بررسی ویژگی‌های عاطفی-روانی و هوش هیجانی افراد مبتلا به رفتارهای خودآسیب‌رسان و افراد عادی، پژوهش‌های اطلاعاتی و جنایی، سال هشتم- شماره اول، صص 37-10.
وحدت شریعت پناهی، سیده مریم؛ ناصری آتشانی، فاطمه؛ میرلوحی، سیدمحمدجواد ( 1395). مطالعه انواع خودزنی در مبتلایان به اختلالات روان پزشکی و ارتباط آن با نوع بیماری در مراجعه‌کنندگان به بخش روانپزشکی بیمارستان شهید لواسانی در سال های 1393- 1392، مجله دانشکده پزشکی مشهد، شماره 2، سال 59: صص 178- 157.
Adler, P. A., & Adler, P. (2007). The demedicalization of self-injury: From psychopathology to sociological deviance. Journal of Contemporary Ethnography, 36(5), 537-570. Ferrey, A. E., Hughes, N. D., Simkin, S., Locock, L., Stewart, A., Kapur, N., Gunnell, D., & Hawton, K. (2016). The impact of self-harm by young people on parents and families: a qualitative study. BMJ Open, 6(1), e009631. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2015-009631 Hughes, N. D., Locock, L., Simkin, S., Stewart, A., Ferrey, A.E., Gunnell, D., Kapur, N., Hawton, K. (2017). Making Sense of an Unknown Terrain: How Parents Understand Self-Harm in Young People. Qualitative Health Research, 27(2), 215 –225. Kokaliari, E., & Berzoff, J. (2008). Nonsuicidal self-injury among nonclinical college women: Lessons from Foucault. Affilia, 23(3), 259-269. Lovell, S., & Clifford, M. (2016). Nonsuicidal Self-Injury of Adolescents. Clinical Pediatrics, 55(11), 1012-1019. Russell, K. R., & Hartung, S. Q. (2016). Identifying the signs of self-harm in students. NASN School Nurse, 31(2), 121-124. Ross, S., Heath, N. (2002). A Study of the Frequency of Self-Mutilation in a Community sample of Adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 31(1). 67–77. Shapiro, S. (2008). Addressing self-injury in the school setting. The Journal of School Nursing, 24(3), 124-130. Simon, D., Hollander, E. (2001). Self-injurious Behaviours: Assessment and Treatment. Washington: American Psychiatric Publishing. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,136 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 609 |
||