بررسی مطلوبیت کارکرد فضاهای نیمه‌باز خصوصی از نظر ساکنین (نمونه موردی: آپارتمان‌های مسکونی شهر سبزوار) | ||
| معماری اقلیم گرم و خشک | ||
| دوره 9، شماره 13، شهریور 1400، صفحه 195-216 اصل مقاله (2.27 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.29252/ahdc.2021.15759.1473 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدرضا کفاش زاده* 1؛ لیلا صبری2 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد، معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2-دانشجوی کارشناسی ارشد، معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| در سال‌های اخیر، افزایش جمعیت شهرنشین، سیر صعودی قیمت مسکن و تبدیل آن به کالایی اقتصادی و نیز تغییر الگوی ساخت از سنتی به مدرن موجب تقلیل کیفیت و مساحت فضاهای نیمه‌باز نسبت به گذشته شده است. این امر که باعث به خطر افتادن امنیت روانی، سلامت و کیفیت زندگی شهروندان می‌شود، در شهرستان سبزوار نیز مشاهده می‌شود. بنابراین به دلیل اهمیت ریشه‌یابی مشکلات و شناخت وضع موجود فضاهای نیمه‌باز، هدف این پژوهش بررسی مطلوبیت کارکرد این فضا‌ها بوده و در پی پاسخ به این سوال است که کارکرد بالکن به عنوان فضای نیمه‌باز، تحت تاثیــر چه عواملی اســت؟ و میزان مطلوبیت و اهمیت هر یک از این عوامل چقدر است؟ با توجه به پیشینه نظری، چهار مولفه کالبدی، اجتماعی، عملکردی، ادراکی و معیار های هر کدام برای بررسی رابطه انسان و فضای نیمه باز استخراج گردید و برای بررسی آنها، بالکن به عنوان فضای نیمه‌باز خصوصی مورد بررسی قرار گرفت. روش این تحقیق کیفی و رویه‌های آن مطالعه اسنادی، مشاهده میدانی و تکمیل پرسشنامه است. برای مطالعه موردی، ۵۰ پرسشنامه به صورت هدفمند بین ساکنین آپارتمان‌های مسکونی بالکن‌دار شهر سبزوار توزیع شد و با تحلیل داده‌ها (با استفاده از نرم افزار SPSS.26) این نتیجه به دست آمد که بالکن‌ها بیشتر برای خشک کردن لباس و پرورش و نگهداری گیاه مورد استفاده قرار می‌گیرند. مولفه کالبدی، ادراکی، عملکردی و اجتماعی به ترتیب دارای بیشترین تا کمترین میزان مطلوبیت هستند که در این میان مولفه عملکردی دارای بیشترین و مولفه اجتماعی دارای کمترین اهمیت از نظر ساکنین است. معیار ایمنی و امنیت از مطلوبیت بیشتر و امکان تعامل با افراد خانواده و افراد در فضای عمومی از مطلوبیت کمتری در بین معیار ها برخوردارند. اختلاف میزان مطلوبیت و اهمیت هر معیار از نظر ساکنین که بیشترین آن در معیارهای تعامل با افراد خانواده و انعطاف پذیری مشاهده شد، بیان‌کننده عدم پاسخگویی مناسب این فضا به نیاز های مذکور و لزوم توجه طراحان به کاستی های موجود و رفع آنها است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فضای نیمه باز؛ بالکن؛ آپارتمان مسکونی؛ رابطه انسان و محیط | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The study of desirability of private semi open spaces from the residents’ point of view (case study: residential apartments in Sabzevar) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammadreza Kaffashzade1؛ Leila Sabri2 | ||
| 1Architecture.University of Tehran(College of Fine Arts).Tehran.Iran | ||
| 2Architecture. University of Tehran(College of Fine Arts).Tehran.Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| In recent years, urban population groups has led to an increase in demand for dwelling in cities and as well as increasing the economic value of land. As a result it has been the conversion of housing into economic goods and precious, reduction of area and quality of residential spaces compared to the past. According to the above reasons and also boosting the economic value of more indoor space than open and semi-open spaces, the quality and area of semi-open spaces have decreased and many cases have been neglected in their design which become endangered mental safety, health and the quality of citizen’s life. The mentioned trend can also be seen in Sabzevar. Therefore, the purpose of this study is to investigate the desirability of semi-open spaces and it wants to seek to answer the question, What factors affect the function of balcony as a semi-open space? How desirable and performance is each other factors? According to the theoretical framework of the research, four components of physical, social, function, perceptual and criteria for each were extracted to examine the relationship between humans and semi-open spaces and the balcony as a private semi-open space was inspected for their study. The method of this research is qualitative and its procedure is documentary and completing a questionnaire. For this study, 50 questionnaires were purposefully distributed among the resident of apartment with balcony in Sabzevar. By data analysis with using SPSS.26 software, it was concluded the physical and social component have the highest and lowest utility rate in semi-open spaces. Safety and security criteria were more desirable and socializing with family members and individuals in public spaces was less desirable. The difference between the desirability and importance of each criterion from the resident s point of view which was mostly observed in the criteria of interaction with family member and flexibility. This difference indicates the lack of proper response to this space for designer and it is necessary for designer to pay enough attention to existing shortcoming and eliminate them. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Semi-open space, Balcony, Residential apartment, Relationship between humans and Environment | ||
| مراجع | ||
|
ـ اشتگ، لیندا؛ ون دن برگ، اگنس و دگروت، جودی. (1396). مفاهیم پایه در روانشناسی محیطی. ترجمه سپیده برزگر و آناهیتا شهپری. تهران: کتاب فکرنو.
ـ آلتمن، ایروین. (1382). محیط و رفتار اجتماعی: خلوت، فضای شخصی، قلمرو و ازدحام. ترجمه: علی نمازیان. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
ـ بلبلان اصل، لیدا؛ اعتصام، ایرج و اسلامی، سید غلامرضا. (1390). نقش فضای بینابین در هویت بخشی به گستره‌ی فضایی بافت های تاریخی ایران. هویت شهر. 5(8)، 59-71.
- بمانیان، محمدرضا و امینی، معصومه (1396)، معماری اجتماعی-خانه ایرانی، تهران: انتشارات اول و آخر.
ـ بنیانی، فاطمه؛ معمارضیا، کاظم؛ حبیبی، امین و فتاحی، کاوه. (1397). پیوستگی فضایی درگذار از فضای باز به بسته. اندیشۀ معماری. 2(4)، 63-76.
ـ بهرام‌پور، عطیه و مدیری، آتوسا. (1394). مطالعه رابطه میان رضایتمندی ساکنان از محیط زندگی و میزان حس تعلق آنها در مجتمع مسکونی بلند مرتبه شهرک کوثر تهران. هنرهای زیبا. 20(3)، 85-94.
ـ بهزادفر، مصطفی و قاضی زاده، سیده ندا. (1390). حس رضایت از فضای باز مسکونی نمونه مورد مطالعه: مجتمع های مسکونی شهر تهران. هنرهای زیبا. 3(45)، 15-24.
ـ پاکزاد، جهانشاه و بزرگ، حمیده. (1393). الفبای روانشناسی محیط برای طراحان. تهران: آرمانشهر.
ـ جباران، فاطمه، طلیسچی، غلامرضا، دیماری، نیما، دری، علی. (1397). سازوکارهای تنظیم خلوت در خانههای برون گرای گیلان (نمونه موردی: خانههای روستایی). فصلنامه ی پژوهشهای معماری اسلامی.(21)6، 103-121.
ـ جلیلی، فاطمه؛ عینیفر، علیرضا و طلیسچی، غلامرضا. (1392). فضای باز مجموعه های مسکونی و پاسخ دهی محیطی مطالعه تطبیقی سه مجموعۀ مسکونی در شهر همدان. هنرهای زیبا. 18(4)، 57-68.
-حبیبی، امین، فلاحی، الهام، کرمی راد، سینا. (1398). آموختن از گذشته، کاربست نحو فضای خانه عطروش و محتشم شیراز در تداوم حس تعلق مکان ویلاهای معاصر. نشریه معماری اقلیم گرم و خشک. (10) 7، 227-249.
ـ حسینآبادی، سعید؛ لشکری، حسن و سلمانی مقدم، محمد. (1391). طراحی اقلیمی ساختمانهای مسکونی شهر سبزوار با تاکید بر جهتگیری ساختمان و عمق سایبان. فصلنامه جغرافیا و توسعه. 10(27)، 103-116.
- حیدری، علی اکبر، تقی پور، ملیحه. (1397). تحلیل محرمیت در خانه های سنتی بر اساس نسبت توده به فضا (نمونه موردی: خانههای تک حیاط در اقلیم گرم و خشک). نشریه معماری اقلیم گرم و خشک. 6(8) ،77-99.
ـ حیدری، علی اکبر؛ مطلبی، قاسم و تاجی فروغ، نگین. (1393). تحلیل بعد کالبدی حس تعلق به مکان در خانه های سنتی و مجتمع های مسکونی امروزی. هنرهای زیبا. 19(3)، 75-86.
ـ خانمحمدی، محمدعلی؛ عظیمی، سیروان؛ رحمانیانی، یاسر و حسینی، مختار. (1395). مطالعه کمّی و کیفی نقش ایوان در خانه های سنتی و احیاء آن در کالبد تراس(مطالعه موردی: آپارتمان های میان مرتبه شهر تهران). هویت شهر. 10(26)، 21-32.
ـ دهناد، نازنین و کریمی، باقر. (1398). ارزیابى نقش مؤلفه هاى مؤثر در فضاى باز مجتمع هاى مسکونى بر ایجاد تعاملات اجتماعی. هویت شهر. 13(37)، 87-104.
ـ راهب، غزال و نظری، محیا. (1396). بررسی عوامل مؤثر بر کارکرد فضای نیمه‌باز خصوصی واحدهای مسکونی شهر تهران. آرمان شهر. 10(21)، 39-48.
ـ راهب غزال ؛ نظری، محیا و غضنفری، زهرا. (1395). ارائه راهکارهای تامین فضای نیمه باز خصوصی مناسب در ساختمان های مسکونی شهر تهران. تهران : مرکز تحقیقات راه ، مسکن و شهرسازی.
ـ رضاخانی، ژیلا. (1393). درآمدی بر مفهوم مفصل در معماری براساس روش هایدگریِ ریشه شناسی واژه. مطالعات معماری ایران. (5)، 101-104.
ـ رضائی نیا، عباسعلی. (1396). صورت ایوان در معماری ایرانی، از آغاز تا سده‌های نخستین اسلامی. دوفصلنامه مطالعات معماری ایران .6(11)، 125-144.
ـ زرکش، افسانه. (1390). مفهوم فضای نیمه باز در معماری. هنر. 4(155)، 92-101.
ـ ساسانی، مژگان؛ عینیفر، علیرضا و ذبیحی، حسین. (1395). تحلیل رابطه بین کیفیت فضای میانی و کیفیت‌های انسانی- محیطی مورد پژوهی: مجتمع های مسکونی شهر شیراز. هنرهای زیبا. 21(2)، 69-80.
ـ شاهچراغی، آزاده و بندرآباد، علیرضا. (1394). محاط در محیط (کاربرد روانشناسی محیطی در معماری و شهرسازی). تهران: سازمان جهاد دانشگاهی
ـ عزیزی، محمد مهدی و معینی، سیده مرجانه. (1390). تحلیل رابطه بین کیفیت محیطی و تراکم ساختمانی مطالعه موردی: شهرک گلسار- رشت. هنرهای زیبا. (45)، 5-16.
ـ علینیای مطلق، ایوب، شکوری، رضا، عینیفر، علیرضا. (1399). تبیین مفهوم آستانگی در بر همکنش درون و بیرون محدودهها در معماری. هنرهای زیبا. 25(2) ، 31-42.
ـ عینیفر، علیرضا و علینیای مطلق، ایوب. (1393). تبیین مفهوم بیرون و درون در فضاهای مابین مسکن آپارتمانی مطالعه موردی بالکن در سه نمونه از مجموعه های مسکونی تهران. هنرهای زیبا. 19(2)، 55-66.
ـ فلاحت، محمدصادق. (1385). مفهوم حس مکان و عوامل شکل دهنده آن. هنرهای زیبا. (26)، 57-66.
ـ قره بگلو، مینو؛ مطلبی، قاسم و صبا، سامان. (1398). بازشناسی مفهوم ارزش در رابطه انسان و محیط در فضاهای باز سکونتی در معماری سنتی ایران. هنرهای زیبا. 24(1)، 101-114.
-لفافچی، مینو، دهباشی شریف، مزین، اعتصام، ایرج. (1399). شناسایی و اولویتبندی شاخص‌های معماری و فرهنگ با تکیه بر کاربرد تکنولوژی در عصر جهانی شدن(مورد مطالعه: شهر تهران). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. 20 (59) ، 253-267.
ـ لنگ، جان.(1398). آفرینش نظزیه معماری، ترجمه: علیرضا عینی فر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- محمودی، عبدالله. (1384). بازنگری اهمیت ایوان در خانههای سنتی (با نگاه ویژه به بم). هنرهای زیبا. 22، 53-62.
ـ مداحی، سید مهدی؛ مقدم اسفندیانی، الهه ؛ عباسی، لیلا و بمانی نائینی، مونا. (1397). قیاس تحلیلی نقش فضاهای نیمه‌باز مسکونی بر شکل گیری شیوه زندگی و نظام رفتاری ساکنان در خانههای بومی دیروز و مسکن امروز، مورد مطالعاتی: شهر مشهد. آرمان شهر. 25، 149-161.
ـ مؤمنی، کوروش، ناصری، ندا. (1394). بررسی ابزارها و روشهای ایجاد محرمیت در خانه زینت الملک شیراز منطبق بر آیات و روایات اسلامی. فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی. (9)3، 18-35.
ـ میرشاهزاده، شروین؛ اسلامى، سیدغلامرضا و عینیفر، علیرضا. (1390). نقش فضاى مرزى_ پیوندى، در فرایند آفرینش معنا ارزیابى، توان معنا آفرینى فضا به کمک رویکرد نشانه شناسى. هویت شهر. 5(9)، 5-16.
-نوروزی، رضا. (1391). بررسی مفهوم مفصل در سازمان کالبدی معماری. نشریه شهر و معماری بومی. (6)، 19-33.
ـ Izadyar N, Miller W, Rismanchi B, Garcia-Hansen V. (2020). A numerical investigation of balcony geometry impact on single-sided natural ventilation and thermal comfort. Building and Environment. 177:1-18
- Mansouri A, Ünlu A. (2018). A Syntactic Approach to the Effect and the Role of Hayat and Riwaq in the Geometric Conception of Traditional Housing Architecture in Iran: Tabriz Houses. A+ArchDesign. 4(1):47-64
- Neshandar Asli M. (2018). Design of residential complex in order to increase quality of life with emphasis on open and semi-open private spaces. Ukrainian Journal of Ecology. 8(3): 349-355.
- Najafgholi Pour Kalantari N, Singeri M, Roshanfekr Jourshari S. (2015). Investigation of the Relationship Between the Climatic Role of Iwan and Rate of Energy Consumption in Traditional Houses of Tabriz. Procedia Engineering. 118 : 711 – 719
- Nejadriahi H. (2016). An Investigation on the Role of Iwan as a Sustainable Element in the Traditional Houses of Different Climatic Regions of Iran. International Journal of Civil and Environmental Engineering. 10(7) : 871-874
- Philokyprou M, Micheal A. (2018). The environmental and social role of semi-open spaces in vernacular architecture of the eastern mediterranean area: the case of Cyprus. Sustainable Development and Planning. 217 :599-611
- Thravalou S, Philokyprou M, Michael A, Savvides A. (2015). The Role of Semi-οpen Spaces as Thermal Environment Modifiers in Vernacular Rural Architecture of Cyprus. International Conference on Sustainability in Architectural Cultural Heritage. 134-142.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,071 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,032 |
||