تبیین ویژگی های کالبدی بادگیر در معماری سمنان | ||
| معماری اقلیم گرم و خشک | ||
| مقاله 6، دوره 8، شماره 12، اسفند 1399، صفحه 99-126 اصل مقاله (2.16 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.29252/ahdc.2021.13790.1337 | ||
| نویسندگان | ||
| طیبه ولیان* 1؛ سید مجید مفیدی شمیرانی2؛ مهناز محمودی زرندی3 | ||
| 1دانشجوی دکترای معماری، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران | ||
| 2استادیارگروه شهر سازیدانشکده معماری و شهر سازی ، دانشگاه علم وصنعت ایران، تهران، ایران | ||
| 3دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از عناصر تاریخی مهم و اثرگذار بر معماری ایران، بادگیر است. معماران ایرانی، این عنصر را در رویکرد طراحی اقلیمی بهکار میگرفتهاند. بادگیر یک سیستم سرمایشی ایستا است که با استفاده از انرژی تجدیدپذیر باد، امکان تهویه طبیعی ساختمان را نیز فراهم میکند. بادگیر در سیمای شهرهای قدیمی ایران، به عنوان یک عنصر اثرگذار مطرح بوده، بهطوریکه پس از منارههای مساجد، عنصری مهم در خط آسمان شهر قلمداد میشد. امروز صنعت ساختمان با مصرف چهل درصد از انرژی جهانی و سیستمهای خنککننده و گرمکننده نیز با مصرف حدود شصت درصد انرژی در یک ساختمان، تهدیدی جدی در ایجاد چالشهای زیستمحیطی هستند، از این رو سیستمهای غیرفعال مثل بادگیرها می‌توانند جایگزینهایی سنتی ولی مفید برای کاهش مصرف انرژی باشند. پژوهش حاضر با هدف مطالعه بادگیرها در معماری بومی شهر سمنان انجام گردیده است. در مطالعه میدانی تعداد 37 خانه از خانههای تاریخی و واجد ارزش معماری در شهر سمنان انتخاب شده و ویژگیهای کالبدی بادگیرهای موجود مورد بررسی قرارگرفته است. نتایج نشان میدهد که در گذشته، بناهایی همچون آبانبارها، دارالحکومه قدیم و خانههای تاریخی در سمنان دارای بادگیر بودهاند. ویژگیهای بادگیرها نیز شامل جهت استقرار رو به شمال، تیغهها عمدتا X شکل، ارتفاع بادگیرها از کمتر از 2 متر تا 11.5 متر متغیر بوده و اکثرا دارای سقف مسطح هستند. به لحاظ تزیینات نیز، تعدادی از بادگیرهای بناهای مسکونی سمنان فاقد تزیینات بوده و تعدادی نیز با مصالحی مانند آجر، گچ و یا کاه گل تزیین شدهاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بادگیر؛ اقلیم گرم و خشک؛ سمنان؛ خانههای تاریخی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Explaining the physical characteristics of windbreaks in Semnan architecture | ||
| نویسندگان [English] | ||
| tayebe valian1؛ seyed majid mofidi shemirani2؛ mahnaz mahmoodi3 | ||
| 1Department of Architecture, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran. | ||
| 2Architecture and Urbanism faculty, Iran University of Science & Technology, Tehran, Iran. | ||
| 3Department of Architecture, Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the most important factors on the Iranian architecture is Windcatcher. Iranian architects has been applied this element on climate designing. A windcatcher (wind tower, wind scoop) is a traditional architectural element used to create natural ventilation and passive cooling in buildings. Windcatchers come in various designs: unidirectional, bidirectional, and multidirectional. Windcatchers are widely used in North Africa and in the West Asian countries around the Persian Gulf, and have been for the past three thousand years. Windcatchers vary dramatically in shape, including height, cross-sectional area, and internal sub-divisions and filters. Windcatcher is a static cooling system, which provides buildings with natural ventilation using wind renewable energy. Windcatcher have been known as one of the most effective elements in Iranian ancient city architecture; so that, they have been identified as the second most important elements after Mosque Minaret. Nowadays, building industry and cooling and heating systems by using 40% and 60% of the world’s energy respectively are considered serious threats to the environment. Therefore, passive systems like Windcatchers could be adequate replacements with respect to energy consumption. Current project aims to study Windcatchers in the traditional architecture of Semnan. 37 buildings with architectural values were selected in the field study and their Windcatcher characteristics were evaluated. Results show that buildings such as Ab anbar, Government House and historical houses had Windcatchers in the past. Windcatcher characteristics included their northward direction, X-shape blades, heights between 2 to 11.5 meters and their horizontal roof. Some of the Windcatchers were decorated using bricks, chalk, cobb or clom but the others were not decorated at all. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Wind-catcher, Hot and dry climate, Semnan, historic houses | ||
| مراجع | ||
|
- احدی، امین اله؛ علیرضایی، بابک (1393)، بررسی فرم مناسب سقف و سودمندی استفاده از بادخور و بادگیر در تهویه طبیعی مسکن چابهار، نشریه مسکن و محیط روستا، شماره 48، ص 43-33.
- بتل مک کارتی، (1381)، بادخان، ترجمه: محمد احمدی نژاد، اصفهان، نشر خاک.
- توسلی، محمود. (1391)، ساخت شهر و معماری در اقلیم گرم و خشک، تهران، انتشارات پیام.
- حیدری، شاهین. (1394) درآمدی بر روش تحقیق در معماری، تهران: انتشارات فکر نو.
- حقیقت، عبدالرفیع. (1379). شناسنامه آثار تاریخی کومش، استان سمنان، تهران: انتشارات کومش.
- دهقانی، علیرضا؛ آقانجفی، سیروس. (1383). بررسی تجربی کارایی دو طرح جدید بادگیر و مقایسه آنها با بادگیرهای سنتی، نشریه انرژی ایران، شماره 21، ص 26-14.
- سهامی، اشکان؛ قدمی، فرید. (1395). حداقل کردن مصرف انرژی در تهویه مطبوع ساختمان با استفاده از الگوریتم ژنتیک، اولین همایش ملی فناوری در مهندسی کاربردی، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب (21 بهمن ماه 1395).
- ضیابخش، ندا؛ زاد، گلناز سادات و داودی، آزاده. (1390). بررسی تطبیقی پایداری در معماری مسکونی و بومی اقلیم گرم و خشک با تکیه بر بادگیر و مصالح (مطالعه موردی: خانههای نایین و تفت)، همایش ملی عمران، معماری، شهرسازی و مدیریت انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان.
- کاظمی، محمد؛ دهقان، علی اکبر و دهقان، مجتبی. (1392)، بررسی تجربی تاثیر سازههای بالادست بر عملکرد بادگیرهای یک طرفه، مجله مهندسی مکانیک مدرس، شماره 1، ص 60-49.
- کامیابی، سعید. (1394)، بررسی انطباق معماری شهرهای استان سمنان با شرایط زیست اقلیمی، فصلنامه بین المللی انجمن جغرافیای ایران، شماره 46، ص 338-323.
- محمودی، مهناز. (1388). بادگیر، نماد معماری ایران، تهران: نشر یزدا.
- محمودی، مهناز؛ پورموسی، محبوبه. (1389)، پتانسیل سنجی انرژی باد و نقش بنیادین آن در تهویه مطبوع و زدودن رطوبت (نمونه موردی: شهرستان رشت، منطقه گلسار)، آرمانشهر، شماره 4، ص 156-147.
- محمودی، مهناز؛ مفیدی شمیرانی، مجید. (1387)، هویت ایرانی بادگیر و پیشینه یابی آن در معماری ایران، نشریه هویت شهر، شماره 2، ص 25-33.
- جهانگیری، میلاد؛ زارع، عبدالرضا. (1392)، مطالعه سازههای بادگیر و بهینهسازی مقطع بادگیر تحت اثر انرژی تجدیدپذیر باد به عنوان یک سیستم تهویه مطبوع در معماری قدیمی ایرانی، نشریه مباحث برگزیده در انرژی، شماره 1، ص 39-31.
- مراحمی، شیدا؛ یاری بروجنی، نفیسه؛ سعدوندی، مهدی. (1396). گونهشناسی بادگیرهای بندر لافت براساس تزئینات نما، مسکن و محیط روستا، 159، ص 19-34.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 770 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,371 |
||