فرایند شکل‌گیری ساخت بلاغیِ «عطف وجوه» | ||
| کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی | ||
| مقاله 4، دوره 22، شماره 48، خرداد 1400، صفحه 115-138 اصل مقاله (537.87 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.29252/kavosh.2020.14045.2779 | ||
| نویسنده | ||
| فرهاد محمدی* | ||
| استادیار زبان و ادبیّات کردی دانشگاه کردستان | ||
| چکیده | ||
| بین چگونگی ساخت نحوی و بلاغت، ارتباط تنگاتنگی وجود دارد؛ از یکسو، اغراضِ بلاغی و معانی موردِ نظر با سازوکارهای نحوی بیان می شود و از سوی دیگر، کیفیت اجزای نحویِ کلام نیز تابع بیانِ معانی و اغراض بلاغی است. در این مقاله، یکی از مهمترین ساختهای نحوی در زبان فارسی از منظرِ بلاغت بررسی می شود که در گذشته از «عطفِ دو جمله به هم» که فعل های آنها از نظرِ وجهی متفاوت هستند، برای القای اغراض بلاغی چون نمایشِ «قطعیّت در وقوع فعل» استفاده شده است. در این راستا، با ذکر مثال هایی از آثار شاعرانِ گذشته، فرایندِ شکل گیری و تکاملِ ساخت نحویِ عطفِ وجوه توضیح داده می‌شود؛ این‌که چه تغییر و تحولاتی در نحوِ زبان فارسی صورت گرفته تا ساخت موردِ نظر به شکل کنونی درآمده است. همچنین، بیان می شود که تفاوت بلاغیِ هریک از صورت های پیشینِ عطفِ وجوه نسبت به هم چگونه است و عطف وجوه نسبت به آنها چه امتیازِ بلاغی دارد. حاصل پژوهش نشان می‌دهد که سیر تکاملی ساخت نحویِ «عطفِ وجوه» از ساختِ شرطی شروع می شود و در ادامه، به ساخت نحوی «بیان نتیجه» و سپس به ساخت نحویِ «عطفِ دو جملۀ امری به هم» ختم می شود و در نهایت، ساخت نحویِ «عطف وجوه» شکل می گیرد. برای تأیید چنین سیر تکاملی ای، کافی است که هریک از این ساخت های نحوی به یکدیگر تبدیل و با هم مقایسه شوند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| زبان فارسی؛ ساخت نحوی؛ بلاغت؛ عطفِ جمله به جمله؛ عطفِ وجوه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The process of forming the rhetorical structure of “moods conjunction” | ||
| نویسندگان [English] | ||
| farhad mohammadi | ||
| Assistant Professor of Kurdish Language and Literature, University of Kurdistan | ||
| چکیده [English] | ||
| There is a close relationship between the quality of syntax structure and rhetoric. Rhetorical aims are expressed by syntactic structures, and the quality of syntax elements is influenced by conceptions and rhetorical aims. This paper deals with one of the most important syntactic structures in the Persian language. It regards the conjunction of sentences whose verbs are different. In the past, this structure was used in order to serve rhetorical aims, such as showing certainty in doing of verbs. It is, hereby, explained how this syntactic structure has been formed and what changes have occurred in the syntax of Persian language to cause this structure. References are also made to the differences among the studied forms. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Persian language, Syntactic structure, Rhetoric, Conjunction of sentences, Conjunction of moods | ||
| مراجع | ||
|
الف) کتابها 1. قرآن کریم. 2. انوری ابیوردی، اوحدالدین محمّد بن محمّد (1372)، دیوان اشعار، به اهتمام محمّدتقی مدرّس رضوی، تهران، علمی و فرهنگی. 3. باطنی، محمّدرضا (1385)، توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی، چاپ هفدهم، تهران، امیرکبیر. 4. حافظ، شمسالدین محمّد (1362)، دیوان حافظ، تصحیح پرویز ناتل خانلری، تهران، خوارزمی. 5. رضانژاد، غلامحسین (1367)، اصول علم بلاغت در زبان فارسی، تهران، انتشارات الزهراء. 6. رودکی، جعفربنمحمّد (1380)، دیوان شعر رودکی، پژوهش، تصحیح و شرح جعفر شعار، چاپ دوم، تهران، قطره. 7. سعدی، مصلحالدین (1394)، غزلهای سعدی، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، چاپ دوم، تهران، سخن. 8. _________ (1384الف)، بوستان سعدی، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، چاپ هشتم، تهران، خوارزمی. 9. _________ (1384ب)، گلستان سعدی، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، چاپ هفتم، تهران، خوارزمی. 10. _________ (1389)، کلیات سعدی، تصحیح محمّدعلی فروغی، چاپ پانزدهم، تهران، امیرکبیر. 11. سنایی، ابوالمجدودبنآدم (1374)، حدیقۀالحقیقه و شریعۀالطریقه، مقدمه، تصحیح و تحشیة محمّد روشن، تهران، نگاه. 12. شمیسا، سیروس (1381)، معانی، چاپ هفتم، تهران، میترا. 13. شهابی، علی اکبر (1385)، اصول النحو، چاپ دوازدهم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران. 14. صائب تبریزی، محمّدعلی (1365)، دیوان اشعار، به کوشش محمّد قهرمان، تهران، علمی و فرهنگی. 15. عطار نیشابوری، فریدالدین محمّدبنابراهیم (1383)، منطقالطیر، مقدمه، تصحیح و توضیح محمّدرضا شفیعیکدکنی، تهران: سخن. 16. _________ (1387)، الهینامه، مقدمه، تصحیح و توضیح محمّدرضا شفیعیکدکنی، چاپ سوم، تهران، سخن. 17. ناصرخسرو قبادیانی، ابومعین (1357)، دیوان اشعار، به اهتمام مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران، مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه مکگیل با همکاری دانشگاه تهران. 18. مولوی، جلالالدین محمّد (1363)، کلیّات شمس، تصحیح بدیعالزمان فروزانفر، چاپ سوم، تهران، امیرکبیر. 19. میهنی، محمّد بن منوّر (1376)، اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابیسعید (2جلدی)، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا شفیعیکدکنی، چاپ چهارم، تهران، آگه. 20. الهاشمی، احمد (1388)، جواهر البلاغه، ترجمه و شرح حسن عرفان، چاپ دهم، قم، نشر بلاغت. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 563 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 484 |
||