گونه‌شناسی کالبدی- فضایی آرامگاه‌های مذهبی صفوی اصفهان | ||
| معماری اقلیم گرم و خشک | ||
| مقاله 2، دوره 7، شماره 10، اسفند 1398، صفحه 31-52 اصل مقاله (3.52 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.29252/ahdc.2020.1783 | ||
| نویسندگان | ||
| آزیتا بلالی اسکویی* 1؛ یحیی جمالی2 | ||
| 1دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران | ||
| چکیده | ||
| دوره صفوی به عنوان یکی از ادوار شاخص در زمینه معماری مقابر مذهبی شناخته میشود و به تبع آن، خطۀ اصفهان در این دوره به عنوان پایتخت حکومت نیز، آیینۀ تمام نمایی از معماری این عصر به شمار میرود. هدف از پژوهش، شناخت و مدونسازی و دستهبندی ویژگیهای کالبدی-فضایی انواع گونههای این نوع از معماری است که به دلیل کم توجهی به آثار موجود و به تبع آن، تخریب تدریجی آنها، ضروری به نظر میرسد. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به دو سؤال است. (یک) بناهای آرامگاهی مذهبی دارای چه ویژگیهای کالبدی فضایی هستند (دو) وزندهی هر یک از ویژگیهای مورد بررسی، به چه ترتیب است. در این راستا ابتدا، بازشناسی شاخصههای محل دفن در پرتو تعالیم اسلامی و اصول معماری آرامگاهی صورت پذیرفت و سپس 17 آرامگاه مذهبی، در محدوده اصفهان صفوی و مناطق تابعه، شناسایی شده و بر مبنای شأن فرد متوفی، به دو گونۀ کلّیِ آرامگاه‌های امامزادگان و آرامگاه‌های علما دستهبندی شده و اصول و ویژگیهای کالبدی-فضایی آنها به روش توصیفی-تحلیلی و به صورت مجزا مورد واکاوی و بررسی قرار گرفت. در انتها با کنار هم قرار گرفتن تحلیلهای صورت پذیرفته در مورد هر نمونه، نتایج آماری قابل تأمّلی درخصوص ویژگیهای غالب، بر معماری آرامگاه‌های مذهبی دوره صفوی، در هر یک از مؤلفههای مورد بحث و در هر یک از دوگونه مورد بررسی، منتج و ارائه شد که از جملگی آنها که در هردو گونۀ مورد بحث، مشترک نیز بود، می‌توان به برونگرایی و رعایت سلسله مراتب خاص ورود به آرامگاه‌ها و هندسه مرکزگرای فضای اصلیِ غالب آنها اشاره کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معماریِ آرامگاه؛ ساختار کالبدی- فضایی؛ صفوی؛ اصفهان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Physical - Spatial typology of Safavid Religious tombs in Isfahan | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Azita Belali Oskuyi1؛ Yahya Jamali2 | ||
| 1Associate Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran | ||
| 2M.Sc. Student of Islamic Architectural Engineering, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The Safavid period is regarded as one of the leading periods in the field of architecture of religious tombs and, consequently, the area of Isfahan in this period as the capital of the state completely reflects the architecture of this era. The purpose of the present study is to identify and categorize the physical-spatial characteristics of the species of this type of architecture which, given the neglect of existing works and consequently their gradual destruction, seems necessary.this study aims to answer the following questions: what are the physical-spatial characteristics of religious tombs and how to assign weighted values to each of these characteristics. in this regard, firstthe burial features were identified based on Islamic teachings and tomb architecture principles, and then 17 tombs were identified in the Safavid Isfahan and its affiliated territories andclassified into tombs of Ulema and imams’ offsprings based on the deceased’s religious rank and their principles. and their physical-spatial principles and features were analyzed separately by descriptive-analytic method. Finally, by putting together the analyses of each sample, the statistically significant results of the dominant features on the tomb architecture of the Safavid period were obtained in each of the components discussed and in each of the two types examined and presented. Of these, some features common to both species in question, include the extraversion and observance of particular hierarchies of entry into the tombs and the centralized geometry of their predominant main space. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Architecture, Tomb, Physical-Spatial Structure, Safavid, Isfahan | ||
| مراجع | ||
|
- اثنی عشران، مهدی و تقی پور، فائزه. (1396). شناسایی عوامل فرهنگی مؤثر بر مدیریت کارآمد بقاع متبرکه در شهر اصفهان. مرمت و معماری ایران. 1 (14). 75-89 - آیت اللهی، حبیب الله. (1380). کتاب ایران: تاریخ هنر. تهران: انتشارات بین المللی الهدی - برتون، جوئل پی. (1377). فضای مقدس. ترجمه: مجید محمدی. نامه فرهنگ. 8 (29). 128-145 - پوپ، آرتور آپهام. (1388). معماری ایران. ترجمه: زهرا قاسم علی. تهران: سمیرا - پوپ، آرتور اپهام. (1393). معماری ایران. ترجمه: غلامحسین صدری افشاری. تهران: دات - پیرنیا، محمدکریم. (1395). آشنایی با معماری اسلامی ایران. تهران: غلامحسین معماریان - پیرنیا، محمدکریم. (1394). سبک شناسی معماری ایرانی. تهران: غلامحسین معماریان - حاجی قاسمی، کامبیز. (1389). گنجنامه: فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران: امامزاده ها و مقابر. ج 1و2و3. تهران: دانشگاه شهید بهشتی - حجازی، فخرالدین (1349). نقش پیامبران در تمدن انسان. تهران: بعثت. - حسینی، سید هاشم. (1395). بررسی روند شکلگیری مجموعه های آرامگاهی در معماری ایران دوران اسلامی بنابر آراء ابوسعید ابوالخیر. نشریه هنرهای زیبا. 1 (38). 15-24 - خادم زاده، محمدحسن؛ معماریان، غلامحسین و صلواتی، کامیار. (1396). گونه شناسی تحلیلی مساجد تاریخی حوزه فرهنگی کردستان ایران. مطالعات معماری ایران. 1 (11). 103-124 - خاکپور، مینو. (1392). گونه شناسی بقاع متبرّکه لاهیجان. مطالعات شهر ایرانی اسلامی. 4 (13). 81-92 - ربیعی، محسن؛ کریمی، فاطمه؛ زیرک باش، دیبا؛ رحیمی، آزیتا؛ ریاحی، محمد حسین و صفوی زاده، نسرین. (1397). استان شناسی اصفهان. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران - ری‌شهری، محمد. (1387). حکم النّبی الاعظم. ج2. قم: کتابخانه مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث. - سلطانزاده، حسین. (1362). روند شکل گیری شهر و مراکز مذهبی در ایران. تهران: آگاه - عاملی، شیخ حر. (1409ق). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. ج 14. بیروت: مؤسّسة آل البیتِ علیهم السلام لإحیاء التُّراثِ. - عقیلی، احمد. (1385). تخت فولاد اصفهان. اصفهان: کانون پژوهش - غروی، مهدی. (1376). آرامگاه ها در گستره فرهنگ ایرانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی - فرح بخش، مرتضی؛ حناچی، پیروز و غنائی، معصومه. (1396). گونه شناسی خانه های تاریخی بافت قدیم شهر مشهد از اوایل قاجار تا اواخر پهلوی اول، مطالعات معماری ایران، 1 (12). 97-116 - کیانی، محمد یوسف. (1379). تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی. تهران: سمت - گدار، آندره. (1377). هنر ایران. ترجمه: بهروز حبیبی. تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی - گرابار، الگ. (1375). اولین بناهای یادبود اسلامی. فصلنامه اثر. ترجمه: کلود کرباسی. 17 (26و27). 16-59 - مجلسی، محمدباقر. (1366). بحارالأنوار. ج 97. تهران: اسلامیه - مداحی، سید مهدی؛ معماریان، غلامحسین؛ بمانی نائینی، مونا و خدادادی فخرآبادی، طلیعه. (1396). خوانش و فهم کالبد خانه در معماری بومی خراسان (نمونه موردی: شهر بشرویه دوره ما قبل پهلوی). مسکن و محیط روستا. 36 (159). 63-78 - مسعودی اصل، بهزاد؛ فرزین، احمدعلی؛ جوادی، شهره و براتی، ناصر. (1397). مبانی معماری مقابر امامزادگان در ایران. باغ نظر. 15 (64). 5-14 - معماریان، غلامحسین و طبرسا، محمّد علی. (1392). گونه و گونه شناسی معماری. انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران. 4 (6). 103-114 - نظری، سهیل و بلخاری قهی، حسن. (1394). بررسی ریشه های ایرانی معماری آرامگاهی هند در دوره سلاطین دهلی، نمونه موردی: مقبره صوفی رکنی عالم. مطالعات معماری ایران. 1 (8). 21-34 - هیلن براند، رابرت. (1377). معماری اسلامی (فرم، عملکرد و معنی). ترجمه: ایرج اعتصام. تهران: شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری - هیلن براند، رابرت. (1387). معماری اسلامی: شکل، عملکرد و معنی. ترجمه: باقر آیت الله زاده شیرازی. تهران: روزنه - هیلن براند، رابرت. (1380). تاریخ ایران: معماری ایران در دوره صفوی. ترجمه: یعقوب آژند. تهران: جامی - Costa, J & Ecceles, G. (1996). Perspective on Tourism Development. International Journal of Contemporary Hospitality Management. 8(7). 44-51 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,094 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,895 |
||