بررسی گونه های شعر غنایی در دیوان وحشی بافقی | ||
| کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی | ||
| مقاله 6، دوره 20، شماره 42، آذر 1398، صفحه 155-188 اصل مقاله (2.43 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.29252/kavosh.2019.1694 | ||
| نویسندگان | ||
| سید محمود ریحانی1؛ محمود براتی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی - دانشکده ادبیات - دانشگاه اصفهان - ایران | ||
| 2استاد دانشگاه اصفهان | ||
| چکیده | ||
| وحشی بافقی(939؟-991؟) با ارائة آثاری ماندگار در شعر فارسی، از جمله شاعرانی است که با وجود پیروی از بزرگان ادبی گذشته، توانسته است خود را از تقلید صرف، رهایی دهد و از آن، گامی فراتر نهد. او به‌جای هنرنمایی‌های متکلّفانه و کاربرد صنایع مفاخره‌آمیز، تلاش خود را در جهت ارتقای معانی با زبانی سهل و ممتنع، متمرکز کرده است. از ابتکارات وحشی تغییراتی است که در برخی از انواع فرعی غنایی پدید آورده است. در این نوشتار تلاش کرده‌ایم انواع ادبی و غنایی را در آثار او بررسی کنیم تا از طریق مقایسه، ابتکارات او در چهارچوب و مضمون را بشناسیم. برخی از خلّاقیت‌های این شاعر در سطح وسیع‌تر پدید آمده و شناخته شده‌تر است؛ مانند: نقش او در زمینة ارتقای طرز واسوخت در غزل و ترکیب‌بند، خلق مثنوی فرهاد و شیرین و ناظر و منظور، ابتکار در انواع فرعی طنز، نظیر قسمت‌نامه و حمارنامه، گسترش ساقی‌نامه در قالب و وزنی روان‌تر، سرودن ترکیب‌بندهایی با مضمون مرثیه و واسوخت و انواعی دیگر، شامل: مناجات‌نامه، تعمیه و ماده‌تاریخ، مناظره، نقیضه، اخوانیه، مفاخره نیز ابتکاراتی داشته‌است که کم‌تر شناخته شده‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انواع ادبی؛ ادبیات غنایی؛ شعر فارسی؛ وحشی بافقی؛ نوآوری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Investigation of the Species of Rich Poetry in the Vahshi Bafghi's Divan | ||
| نویسندگان [English] | ||
| seid mahmoud reihani1؛ Mahmoud Barati2 | ||
| 1PHD.Student of Persian Language and literature - Esfahan University | ||
| 2Profesor of Esfahan university | ||
| چکیده [English] | ||
| Vahshi Bafghi, by presenting enduring works in Persian poetry, is one of the poets who, despite the adherence to past literary pioneers, has been able to rid himself of mere imitation and go beyond it. Instead of arrogant inspiration and the use of hollow technics, he has focused his efforts on promoting meaning and language in an easy and unobtrusive language. Among his innovations are the changes that have been made in some of the subcategories of lyrical literature. In this article, we have tried to consider some types of literary and lyrical literature. Some of his creations are wider and more well-known, like his role in improving the attitude in the sonnet and synthesis, the creation of Masnavi Farhad and Shirin and the Observer and Observed, the initiation of various types of satire, such as the letter of letter and letter of honor, the expansion of the creativity in the form and weighing of the lighter, the compilation of compositions with the theme of poetry and wisdom and other types such as: Mourning, Baptism, History, Debate, Neglect, Ephesus, Blessed are also less well-known innovations. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Literary types, Encyclopedia, Persian Poetry, Vahshi Bafghi, Innovation | ||
| مراجع | ||
|
الف)کتابها: 1- آزاد بلگــرامی، میر غــلامعـلی(1390)، تذکـرة خـزانة عامـره، تصحیـح ناصر نیکوبخت، شکیل اسلم بیگ، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 2- امینی، امیرقلی(1369)، فرهنگ عوام، اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان. 3- اوحدی بلیانی اصفهانی، تقی‌الدّین محمّد بن محمّد(1389)، عرفات‌العاشقین، تصحیح ذبیح‌الله صاحبکاری، با نظارت محمّد قهرمان، تهران، انتشارات میراث مکتوب. 4- جوادی، حسن(1384)، تاریخ طنز در ادب فارسی، تهران، نشر کاروان. 5- خوشگو، بندارا بن داس(1389)، سفینة خوشگو، تصحیح کلیم اصغر، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. 6- دانش‌پژوه، محمّدتقی(1359)، فهرست کتب خطّی کتابخانة مجلس شورای اسلامی، انتشارات کتابخانة مجلس شورای اسلامی. 7- دایی جواد، رضا(1339)، تاریخ ادبیّات ایران، اصفهان، شرکت مطبوعات اصفهان. 8- دهخدا، علی اکبر(1363)، امثال و حکم، تهران، انتشارات امیر کبیر. 9- رازی، امین احمد(1378)، تذکرة هفت اقلیم، حواشی و تعلیقات محمّدرضا طاهری، تهران، انتشارات سروش. 10- رزمجو، حسین(1390)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی. 11- زرّین‌کوب، عبدالحسین(1375)، از گذشتة ادبی ایران، تهران، انتشارات بین‌المللی المهدی. 12- شاملو، احمد(1361)، کتاب کوچه، تهران، انتشارات مازیار. 13- شبلی نعمانی(1363)، شعرالعجم، ترجمة سیّد محمّدتقی فخر داعی گیلانی، تهران، انتشارات ابن‌سینا. 14- شمیسا، سیروس(1378)، انواع ادبی، تهران، نشر فردوس. 15- صادقی کتابدار(1327)، مجمع‌الخواص، تبریز، چاپخانة اختر شمال. 16- صدری، مهدی(1378)، حساب جمل در شعر فارسی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. 17- صفا، ذبیح‌الله(1362)، تاریخ ادبیّات در ایران، تهران، نشر فردوس. 18- طغیانی، اسحاق(1385) تفکّر شیعه در دورة صفوی، اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان. 19- فتوحی رودمعجنی، محمود(1385)، صد سال عشق مجازی، تهران، نشر سخن. 20- فخرالزّمانی، عبدالنّبی(1367)، میخانه، به اهتمام احمد گلچین معانی، تهران، انتشارات اقبال. 21- کاسب، عزیزالله(1369)، چشم‌انداز تاریخی هجو، ناشر: مؤلّف. 22- کاشانی، میرتقی‌الدّین(1393)، خلاصةالاشعار و و و زبدة‌الافکار، به اهتمام یوسف بیگ باباپور، انتشارات سفیر اردهال. 23- ---------------(1384)، خلاصةالاشعار و زبدة‌الافکار(بخش کاشان)، به کوشش ادیب برومند و محمّدحسین نصیری کهنمویی، انتشارات میراث مکتوب. 24-کامی قزوینی(1395)، نفایس‌المآثر، تحقیق و تصحیح سعید شفیعیون، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. 25- گلچین معانی، احمد(1374)، مکتب وقوع در شعر فارسی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی. 26- ملک ثابت، مهدی(1392)، شرح دلارایی، «مجموعة چکیده مقالات همایش بزرگداشت وحشی»، یزد، انتشارات آرتاکاوا. 27- مؤتمن، زین‌العابدین(1371)، تحوّل شعر فارسی، تهران، انتشارات کتابخانة طهوری. 28- میلی مشهدی، میرزاقلی(1383)، دیوان، تصحیح محمّد قهرمان، تهران، انتشارات امیرکبیر. 29- نهاوندی، عبدالباقی(1381) مآثر رحیمی، به اهتمام عبدالحسین نوایی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران. 30- والة داغستانی، علیقلی‌خان(1390)، ریاض‌الشّعرا، تصحیح ابوالقاسم رادفر، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 31- وحشی بافقی، کمال‌الدّین محمّد(1339)، دیوان، ویراستة حسین نخعی، تهران، انتشارات امیرکبیر. 32- ----------------------(2536)، دیوان کامل وحشی بافقی، با مقدمة استاد سعید نفیسی، حواشی از م. درویش، تهران، نشر جاویدان. 33- ----------------------(ف991ق)، کلّیات، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، نمرة مسلسل 60، [نسخة خطّی]، کتابت 1063ق. 34- ----------------------(ف991ق)، دیوان، موزة بریتانیا، .OR:103726 [نسخة خطّی]، تاریخ کتابت 1034ق. 35- ----------------------(ف991ق)، دیوان، موزة بریتانیا، .OR:326، [نسخة خطّی]، بی‌تا. 36- ----------------------(ف991ق)، کلّیات، تهران، کتابخانة ملّی، نمرة مسلسل 16634، [نسخة خطّی]، تاریخ کتابت 1009ق. 37- ----------------------(ف991ق)، کلّیات، کتابخانة دانشگاه هاروارد، نمرة مسلسل 22، [نسخة خطّی]، تاریخ کتابت قرن 11ق. 38- ----------------------(ف991ق)، کلّیات، کتابخانة دانشگاه میشیگان، نمرة مسلسل 335، [نسخة خطّی]، تاریخ کتابت قرن 11ق. 39- ----------------------(ف991ق)، مجموعه، تهران، کتابخانة مجلس، نمرة مسلسل 13610، [نسخة خطّی]، تاریخ کتابت 1091ق. 40- ---------------------- (ف991ق)، مجموعه، تهران، کتابخانة مجلس، نمرة مسلسل2/16960، [نسخة خطّی]، بی‌تا. 41- ----------------------(ف991ق)، مجموعه، تهران، کتابخانة مجلس. نمرة مسلسل 2665، [نسخة خطّی]، تاریخ کتابت قرن 11ق. 42- وحشی بافقی، کمال‌الدّین محمّد(ف991ق)، مجموعه، تهران، کتابخانة ملّی، نمرة مسلسل 51105-5، [نسخة خطّی]، تاریخ کتابت 1263ق. 43- ----------------------(ف991ق)، کلّیات، تهران، کتابخانة ملّی، نمرة مسلسل29836، [نسخة خطّی]، تاریخ کتابت1010ق. 44- ----------------------(ف991ق)، مجموعه، تهران، کتابخانة ملّی، نمرة مسلسل 5-15586، [نسخة خطّی]، تاریخ کتابت 11؟ق. 45- ----------------------(ف991ق)، مجموعه، تهران، کتابخانة ملّی، نمرة مسلسل1256311، [نسخة خطّی]، بی‌تا. 46- ----------------------(ف991ق)، مجموعه، تهران، کتابخانة ملّی، نمرة مسلسل18066، [نسخة خطّی]، بی‌تا. 47- ----------------------(ف991ق)، مجموعه، تهران، کتابخانة ملّی، نمرة مسلسل18849.، [نسخة خطّی]، بی‌تا. 48- ----------------------(ف991ق)، مجموعه، تهران، کتابخانة ملّی ملک، نمرة مسلسل 9087، [نسخة خطّی]، بی‌تا. 49- ----------------------(ف991ق)، کلّیات، تهران، کتابخانة ملّی ملک، نمرة مسلسل 4908، [نسخة خطّی]، تاریخ کتابت 1056 ق. 50- هدایت، رضاقلی‌خان(1339)، مجمع‌الفصحا، به کوشش مظاهر مصفّا، تهران، انتشارات امیرکبیر. 51- ---------------(ف1288)، گلستان ارم، کتابخانة ملّی، نمرة مسلسل 614 [نسخة خطّی]، بی‌تا. ب) مقالات: 1- صالح صدیقی، اویس(1350)، اشعار چاپ نشدة وحشی بافقی، هلال، 113، تیر، ص22- 27. 2- عابدی، امیرحسن(1375)، نسخة خطّی پرارزش از کلّیات وحشی، آشنا، (5)29، خرداد، صص80-77. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,055 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 850 |
||