آیا گلستان سعدی مقامه است؟ | ||
| کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی | ||
| مقاله 6، دوره 20، شماره 41، شهریور 1398، صفحه 165-194 اصل مقاله (717.38 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.29252/kavosh.2019.1665 | ||
| نویسندگان | ||
| نجمه حسینی سروری* ؛ علی جهانشاهی افشار | ||
| عضو هیأت علمی، بخش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان | ||
| چکیده | ||
| گلستان سعدی از مهمترین آثار نثر فارسی است که دیدگاه منسجم و واحدی درباب نوع‌شناسی آن وجود ندارد، امّا اغلب، از تأثیر مقامات بر سبک نگارش آن سخن گفته‌اند و این امر، بر پژوهش‌های دربارۀ گلستان نیز تأثیر گذاشته‌است. این مقاله، تلاشی است در جهت نوع‌شناسی گلستان سعدی و تصحیح خطای رایجی که گلستان را اگر نه مقامات، تقلیدی از اسلوب مقامهنویسی عربی می‌داند. به این منظور، ابتدا ضمن تعریف دقیق مقامه و ویژگی‌های آن در سه سطح ساختار روایی، موضوع و درونمایه و انشای مقامات، روایت‌های گلستان سعدی را از این زوایا مورد بررسی قرار می‌دهد. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که گلستان سعدی، در هر سه سطح یادشده، با مقامات تفاوت‌های آشکار و اساسی دارد و به این جهت، علی‌رغم شباهت‌هایی که در لحن بیان مطالب در مقامات و حکایت‌های سعدی دیده می‌شود، نمی‌توان گلستان را مقامه نامید. در ادامۀ بحث، ضمن برشمردن ویژگی‌های حکایت‌های اخلاقی، نشان داده می‌شود که گلستان سعدی، مجموعه‌ای از حکایت‌های اخلاقی است که در عین حال، با پیش‌نمونه‌های سنّتی این نوع حکایت تفاوت‌هایی دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گلستان سعدی؛ مقامات؛ حکایت اخلاقی؛ ساختار روایی؛ شیوۀ انشاء | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Is Sa'di's Golestan a Maqameh? | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Najme Hosseini Sarvari؛ Ali Jahanshahi Afshar | ||
| Assistant Professor of Persian Language and Literature, Shahid Bahonar University of Kerman | ||
| چکیده [English] | ||
| Sa'di's Golestan is one of the most important works of Persian prose that there is no single coherent view of its typology but most scholars have spoken about the impact of Maqameh on its style and this has contributed to the research Golestan. This article is an attempt to know the typology of Sa'di's Golestan common error correction which counts Golestan as an imitation of Arabic Maqameh writing style. For this purpose first comes the exact definition of Maqameh and its features in three levels of narrative structure, subject and theme and checks composition Maqameh Saadi's Golestan narratives of these aspects. The results show that Sa'di's Golestan has at all three levels obvious and fundamental differencesy, with Maqameh and for this reason, it can not be called Maqameh or spoke of the impact of Maqameh style in Sa'di's Golestan following the discussion, while expressing moral anecdotes, features show that Sa'di's Golestan is a collection of moral tales which is different from the traditional prototype of this type of story. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Sa'dis Golestan, Maqameh, moral anecdotes, Narrative structure, Style | ||
| مراجع | ||
|
الف) کتاب‌‌ها: 1- ابراهیمی حریری، فارس(1383)، مقامهنویسی در ادبیّات فارسی و تأثیر مقامات عربی در آن، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران. 2- ابن ندیم، محمّدبن‌‌اسحاق(1381)، الفهرست، ترجمة م.رضا تجدّد، تهران، نشر اساطیر. 3- احمدی، بابک(1370)، ساختار و تأویل متن، تهران، نشر مرکز. 4- اخوّت، احمد(1371)، نشانه‌شناسی مطایبه، اصفهان، نشر فردا. 5- ابن منظور، ابی‌‌الفضل جمال‌‌الدّین محمّدبن‌‌مکرّم(1410ه،1990م)، لسان‌‌العرب، ج12، بیروت، دار صادر. 6- بدیع‌الزّمان همدانی، ابوالفضل(2005م)، مقامات بدیع‌الزّمان الهمذانی، شرح محمّد عبده، طبعة الثالثه، بیروت، دارالکتب العلمیة. 7- بدیع‌‌محمّد جمعه(1980)، دراسات فی الأدب المقارن، الطبعة الثانیه، بیروت، دار النهضة العربیه. 8- بهار، محّمدتقی(1356)، سبک‌‌شناسی، جلد2، چاپ چهارم، تهران، انتشارات امیرکبیر، کتاب‌‌های پرستو. 9- پورنامداریان، تقی(1388)، در سایة آفتاب، تهران، نشر سخن. 10- تفضّلی، احمد(1376)، تاریخ ادبیّات ایران پیش از اسلام، تهران، نشر سخن. 11- حریری، ابوالقاسم‌‌بن‌‌علی(1364)، مقامات حریری، تهران، انتشارات شهید محمّد رواقی. 12- حمیدالدّین بلخی(1370)، گزیدة مقامات حمیدی، به کوشش رضا انزابی‌‌نژاد، چاپ دوم، تهران، انتشارات کتاب‌‌های جیبی. 13- حناالفاخوری(1361)، تاریخ ادبیّات زبان عربی، ترجمة عبدالمحمّد آیتی، تهران، انتشارات توس. 14- خزائلی، محمّد(1355)، شرح گلستان، چاپ سوم، تهران، نشر جاویدان. 15- خطیبی، حسین(1375)، فنّ نثر در ادب پارسی، چاپ دوم، تهران، نشر زوّار. 16- خواجه نظام‌‌الملک(1364)، سیاست‌‌نامه، چاپ دوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. 17- دشتی، علی(1339)، در قلمرو سعدی، چاپ چهارم، تهران، نشر روزگار. 18- رزمجو، حسین(1370)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی. 19- ریما مکاریک، ایرنا(1384)، دانش‌‌نامة نظریّه‌‌های ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر و محمّد نبوی، تهران، انتشارات آگه. 20- زرّین‌‌کوب، عبدالحسین(2535ش)، با کاروان حلّه، تهران، نشر جاویدان. 21- زکی مبارک(2010م)، النثر الفنی فی القرن الرابع الهجری، بیروت، دارالکتب العلمیة. 22- سعدی، مصلح‌‌الدّین(1368)، گلستان، توضیح و تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران، انتشارات خوارزمی. 23- شوقی ضیف(م1960)، الفنّ و مذاهبه فی النثر العربی، القاهره، بی‌‌نام. 24- _______(1989م)، تاریخ الادب العربی(العصر الاسلامی)، الطبعة الحادی عشره، قاهره، دارالمعارف. 25-________(بی‌‌تا)، تاریخ الادب العربی(العصر العبّاسی الاوّل و الثانی)، الطبعة الثامنة، القاهره، دارالمعارف. 26-________(1964م)، فنون الادب العربی(المقامه)، الطبعة الثانیه، مصر، دارالمعارف. 27-________(1973)، المقامه، الطبعة الثالثه، مصر، دارالمعارف. 28- طه حسین(1933م)، الادب الجاهلی، الطبعة الثالثه، قاهره، مطبعة فاروق و محمّدعبدالرحمن محمّد. 29- عبدالجلیل، ج.م(1381) تاریخ ادبیّات عرب، ترجمة آ.آذرنوش، چاپ چهارم، تهران، انتشارات امیرکبیر. 30- عبدالملک مرتاض(1988)، فنّ المقامات فی الأدب العربی، الطبعة الثانیه، تونس، الدارالتونسیة للنشر. 31- عصام أبوشندی(2006م)، نقد النثر العربی فی کتابات احسان عبّاس، عمان، دارالشروق. 32- علی جوادالطّاهر(1979)، مقدّمه فی النقد الادبی، بیروت، العربیّة دراسات و النشر. 33- عنصرالمعالی کیکاووس‌‌بن‌‌اسکندر(1375)، قابوس‌‌نامه، چاپ دوم، تهران، نشر زوّار. 34- عوفی، سدیدالدّین محمّد(1359)، جوامع‌‌الحکایات و لوامع‌‌الرّوایات، مقابله و تصحیح امیربانو مصفّا(کریمی)، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران. 35- القلقشندی، احمدبن‌‌علی(بی‌‌تا)، صبح‌‌الأعشی فی کتابة الانشاء، ج14، شرح و تعلیقات محمّد شمس‌‌الدّین، بیروت، دارالکتب العلمیه. 36- کالر، جاناتان(1382)، نظریّة ادبی، ترجمة فرزانه طاهری، تهران، نشر مرکز. 37- محمّد طه(2003)، عصرالأدب المقارن ومعرفة الآخر، مصر، ناس للطباعه. 38- محمّدالنّجّار(2002م)، النثر العربی القدیم، الطبعة الثانیه، الکویت، مکتبة دارالعروبه. 39- محمّدی، محمّدهادی(1378)، روش‌‌شناسی نقد ادبیّات کودکان، تهران، انتشارات سروش. 40- المعجم الوسیط، ج2(1985)، قاهره، مجمع اللغة العربیة. 41- نجلاء‌‌الوقاد(2006)، بناء‌‌المفارقات فی فن المقامات، القاهره، مکتبة‌‌الآداب. 42- نصرالله منشی، ابوالمعالی(1371)، کلیله و دمنه، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی تهرانی، چاپ دهم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران. 43- ولک، رنه و وارن، آوستن(1373)، نظریّة ادبیّات، ترجمة ضیا موحّد و پرویز مهاجر، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. 44- هزار و یک شب(1328)، ترجمة عبدالّلطیف طسوجی تبریزی، تهران، انتشارات علی‌‌اکبر علمی و شرکا. 45-یوسفی، غلامحسین(1357)، دیداری با اهل قلم، ج2، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی. ب) مقالات: 1- آیتی، عبدالحمید(1381)، «مقامات حمیدی»، نامة انجمن، شمارة 6، صص59-50. 2- حق‌‌شناس، علی‌‌محمّد و جبّاری، نجم‌‌الدّین(1381)، «انواع روایی سنّتی در ادب فارسی»، مجلّة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تهران، صص195-175. 3- شفق، اسماعیل و آسمند جونقانی، علی(1394)، «بررسی ساختارشناسی مقامات حمیدی و گلستان سعدی»، فنون ادبی، سال هفتم، شمارة 1، صص22-9. 4- فارس احمد(1343)، «مقامهنویسی در ادبیّات فارسی»، ماهنامة وحید، شمارة 12، صص56-49. 5- نورایی، الیاس(1393)، «تحلیل ساختاری مقامات حمید و گلستان سعدی و واکاوی ریشه‌‌های آن دو در ادب عربی»، کاوش‌‌نامة ادبیّات تطبیقی، سال چهارم، شمارة 14، صص163-141. 6- نیک‌‌منش، مهدی(1383)، «تجلّی مقامهنویسی در بوستان سعدی»، مجلّة تخصّصی زبان و ادبیّات دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی مشهد، دورة 37، شمارة 1، صص143-127. ج) منابع لاتین: 1- Griffith, Kelley (2014) Writing Essays About Literature: A Guide and Style Sheet, 9th Edition, University of North Carolina - Greensboro
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,065 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 760 |
||