اولویت‌بندی عوامل موثر بر پتانسیل سیل‌خیزی به کمک روش الکتره نوع 3 و ضریب جریان سیلابی (مطالعه موردی زیر حوزه های آبخیز سرخون، بندرعباس) | ||
| خشک بوم | ||
| مقاله 7، دوره 8، شماره 1، شهریور 1397، صفحه 75-87 اصل مقاله (659.23 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.29252/aridbiom.8.1.75 | ||
| نویسندگان | ||
| الیاس پرورش* 1؛ رسول مهذوی2؛ آرش ملکیان3؛ یحیی اسماعیل پور4؛ ارشک حلی ساز5 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران | ||
| 2دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران | ||
| 3دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران | ||
| 4استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه هرمزگان | ||
| 5استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران | ||
| چکیده | ||
| بیش از 75 درصد از مساحت کشور در مناطق خشک و نیمه خشک قرار گرفته است. خصوصیات این گونه مناطق بارندگی با شدت بالا و پراکنش نا منظم است و بیشتر آن به صورت سیلاب از منطقه خارج می‌شود. برآورد دقیق دبی پیک سیلاب و تعیین اولویت پتانسیل سیل‌خیزی در هر زیرحوزه ضروری است، هرچند به لحاظ محدودیت منابع مالی احیاء آبخیزها در کلیه زیرحوزه‌ها عملی نمی‌باشد. تحقیق حاضر در حوزه آبخیز سرخون بندرعباس واقع در جنوب ایران که از نظر اقلیمی جزء مناطق خشک کشور به شمار می‌آید، انجام شده است. به منظور دستیابی به اولویت پتانسیل سیل‌خیزی در زیر حوزه‌های آبخیز از روش الکتره که از روش‌های تصمیم گیری چند شاخصه مبتنی بر گزینه برتر وضریب جریان سیلابی استفاده گردید. برای ورود اطلاعات به مدل مذکور بر اساس نظرات کارشناسان و مرور منابع علمی از هفت معیار (نفوذ پذیری، ضریب گراویلیوس، شیب متوسط وزنی حوزه، پوشش گیاهی، ضریب شکل، ضریب رواناب و شدت بارندگی) برای اولویت‌بندی پتانسیل سیل خیزی زیر حوزه‌ها استفاده شد. سپس وزن هر معیار از طریق روش AHP محاسبه و برای انتخاب بهترین رتبه‌بندی و عملکرد مدل الکتره 3 و رابطه ضریب جریان سیلابی از تکنیک ناپارامتریک ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد (85/0=r). بنابراین روش الکتره می‌تواند به‌عنوان یک روش مناسب برای تعیین پتانسیل سیل‌خیزی زیرحوزه‌های دارای اولویت معرفی شود. نتایج رتبه-بندی به روش ادغام نشان داد که زیر حوضه‌های 1-1-18، 14 و 2-1-18 به ترتیب به‌عنوان سیل‌خیزترین زیرحوزه مشخص گردید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| روش الکتره 3؛ فرمول ضریب جریان سیلابی؛ روش ادغام؛ پتانسیل سیل خیزی؛ حوضه آبخیز سرخون | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Prioritizing of effective factors in flooding potential using Electre IIIMethod and Flood Flow Coefficient (Case study: Sarkhoon Subwatersheds of Bandarabbas) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| E. Parvaresh1؛ R. Mahdavi2؛ A. Malekian3؛ Y. Esmaeilipoor4؛ A. Holisaz5 | ||
| 1Ph.D Candidate of Watershed Management Sciences and Engineering, Hormozgan University, Bandarabbas, Iran | ||
| 2Associate Professor of Department of Watershed Management, Faculty of Natural Resources, Hormozgan University | ||
| 3Associate Professor of Department of Watershed Management, Agriculture and Resources Campus, Tehran University | ||
| 4Assistant Professor of Department of Watershed Management, Faculty of Natural Resources, Hormozgan University | ||
| 5Assistant Professor of Department of Watershed Management, Faculty of Natural resources, Hormozgan University | ||
| چکیده [English] | ||
| More than 75% of Iran is located in arid and semi-arid areas. These areas have intensive and irregular distribution rainfall. Most rainfall exit from these areas as flood waters. Exact estimation of flood-water peak discharge and prioritizing the flooding potential in necessary in every subwatersheds although because of economic restriction, watershed restoring is not practicable in all subwatersheds. This study was done in Sarkhoon watershed of Bandarabbas in south of Iran that located in arid areas in Iran. For flooding prioritizing in subwatersheds we used of Electre III method (that is one of multicriteria method( and flood flow coefficient formula. For enter the information, based the viewpoints of experts and references review, 7 criteria was selected that includes: Basin mean weight slope, gravilus coefficient, permeability, runoff coefficient, shape coefficient, vegetation cover and rainfall intensity. Then the criteria weights was calculated using AHPmethod and for select the best hierarchy and function of electret and flooding coefficient, we used of spearman correlation (r=0.85) so using of ElectreIII method can be a good method for flooding potential in these subwatersheds, finally for final ranking we used of combination method. Results showed that suwatersheds 18-1-1, 14 and 18-1-2 are under severe flooding in comparison with other subwatersheds. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Electre IIImethod, Flood flow coefficient formula, Combination method, Flooding potential, Sarkhoon Watershed | ||
| مراجع | ||
|
[1].Badri, B., Zarebidaky, R., Honarbakhsh, A.,& Atashkhar, F. (2016). Prioritizing Subwatersheds of Beheshtabad Watershed Based Flooding.Natural Geography Research, 48(1), 143-158, (in Farsi).
[2]. Banihabib,M .E., & Arani,A. (2014). Multi Criteria Decision – Making for Flood Management Based on Sustainable Development Criteria. (IEMSs).
[3]. Carlsson, C.,&Fuller, R. (1996). Fuzzy Multi Criteria Decision Making: React Development, Fuzzy Sets and Systems, 78pp.
[4].Chezgi,J., Malekinejad, H., Ekhtesasi, M., Nakhaei, M. (2016). Prioritizing the Suitable Area for Underground Dama Using Decising Making Models in Arid and Semi-arid Areas. Arid Biom, 6(2), 83-95 (in Farsi).
[5].Chitsaz N., & Banihabib, M.E. (2015). Comparison of Different Multi criteria Decision- Making Model in Prioritizing Flood Management Alternatives.Water Resources Management, 29, 2503-2525
[6]. Department of Environmental Protection. (2012). Erosion and Sediment Pollution Control Program Manual, Commonwealth of Pennsyl, USA. 583 pp
[7]. Ghanavati, E.,Safari, A., Javid, E.,& Mansorian, E. (2014). Zonation of Flooding Using CNHydrological Model and AHP in GIS (CASE STUDY: Balkhoo river basin). Natural Geography Research, 25, 67-80,(in Farsi).
[8]. Hematzadeh, Y., Barani, H.,&Kabir , A. (2009). The Role of Plant Cover on Surface Runoff (Case Study: Gchik Watershed in Golestan Province).Water and Soil Protection, 16(2), 19-33, (in Farsi).
[9]. Ishizaka, A.,& Nemery, P. (2013). Multi- Criteria Decision Analysis Methods and Software, Wiley & Sons Ltd, Ltd.
[10]. Khosroshahi, M.(2016). Developing Procedure for Identify and Prioritizing of Flooding Area in Watershed (Case study: Shams abad watershed).Watershed Science and Engineering of Iran Journal, 10(33), 59-72
[11].Malekian, A., Oftadegi A., Ashoornejad, GH. (2012). Zonation of Flood Potential in Akhtarabad Watershed Using fuzzyAHP.Natural Geography Journal, 82, 131-152 ,(in Farsi).
[12].Mirzaei, M.,& Mahmoodabadi, M. (2014). Effects of plant management on some physical conditions and water penetrating on soil.Soil Researches, 28(4), 659-665, (in Farsi).
[13]. Najafinejad, A. (1997). Poverty and Natural Resources Report, Watershed department of Iran
[14].Nasrinnejad, N., Rangzan, Kalantry, N.,& Saberi, A. (2014). Zonation of Flooding in Baghan Watershed using fuzzy AHP, Remote Sensing and Geographic Informayion System in Natural Resources, 14, 15-34, (in Farsi).
[15]. Nohegar, A., Kazemi, M., GHasredashti, M., Roshan, P.,& Rezaei, P. (2012). Studying land use Ghanges in Flooding Potential (Case study: Tangbostanak Watershed in Shiraz).Environmental Erosion Research, 2, 28-41, (in Farsi).
[16]. Natural resources department of Hormozgan (2015). Report of Sarkhoon Watershed Study,(in Farsi).
[17]. Nosrati,K.,M., Ahmadi, M., Servati, M.R.,& Mazbani, M. (2013). Studying the Main Factors in Flooding Potential of Dareshahr Watershed Using Homogeneous Hydrologic Areas.Geographic Space Planning, 8, 119-138,(in Farsi).
[18]. Panara, J., & kumar N. (2009). Ranking Multi Criteria River Basin Planning and Development Alternatives Using Electre and Ranfuw, 80pp.
[19]. PourJavad, E., Shirouyehzad, H. (2011). A MCDM Approach for Prioritizing Production Lines: A Case Study. International Journal BUS Management. 6 (10): 221-229. Published by Canadian Center of Science and Education. www.cesenet.org/ijbm.
[20]. Sharifi, F. (2002). Flood Statistics in Iran, Lorestan Seminar, Lorestan, Iran.
[21]. Servati, M.R., Ahmadi, M., Nosrati, K.,& Mazbaei, M. (2013). Zonation of Flooding in Sarab Dareshahr Watershed. Geography, 36, 55-77, (in Farsi).
[22]. Szmidt, E.,& Kacprzyk, J. (2011). The Spearman a Kendall rank Correlation Coefficients Between Intuitionist Fuzzy Sets. Atlantist Press, Aix- Les- Bains, pp 521-528.
[23]. Vaezi, A., Kord, M.,& Mahdian, M. (2017). Time Changes of Runoff Distribution Under Effects of Slope in Various Texture Soils.Water and Soil Research of Iran, 48(1), 77-85, (in Farsi).
[24]. Watershed Department of Iran (2002). Statistics of flooding Area in Iran Report. 50pp.
[25]. Zehtabian, G.R., GHoddosi, J., Ahmadi, H.,&KHalilzadeh, M. (2009). Prioritizing the Flooding Potential in Subwatersheds and Selection the Flood Rising Area (Case study: Marme Watershed-Fars Province).National Geography, 2(6), 1-13, (in Farsi). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 872 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 904 |
||